Андрюнина Мария Александровна – кандидат филологических наук, научный сотрудник Института этнологии и антропологии им. Н. Н. Миклухо-Маклая Российской академии наук (Ленинский проспект, 32А, 119334 г. Москва, Российская Федерация).
E-mail: mary-andr@mail.ru
АЛФ – Архіў лабараторыі фалькларыстыкі Расійскага дзяржаўнага гуманітарнага ўніверсітэта, рукапіс. – Масква.
Андрунiна 2021 – Андруніна, М. Міфалагічная і прагматычная роля агню ў славянскай пахавальнай абраднасці / М. Андруніна // Беларускі фальклор: матэрыялы і даследаванні:
зб. навук. пр. – Мінск : Беларус. навука, 2021. – Вып. 8. – С. 161–187.
Афанасьев 1995 – Афанасьев, А. Н. Поэтические воззрения славян на природу. Опыт сравнительного изучения славянских преданий и верований в связи с мифическими сказаниями других родственных народов : в 3 т. / А. Н. Афанасьев. – М. : Современный писатель, 1995. – Т. 1. – 411 с.
Белова, Седакова 2009 – Белова, О. В. Свеча / О. В. Белова, И. А. Седакова ; под ред. Н. И. Толстого // Славянские древности. Этнолингвистический словарь. – М. : Междунар. отношения, 2009. – Т. 4 : П (Переправа через воду) – С (Сито). – С. 573–576.
БМ – Българска митология. Енциклопедичен речник / съст. А. Стойнев. Първо издание. – София : Издателска група 7М + Логис, 1994. – 398 с.
Валенцова 2018 – Валенцова, М. М. «Каменная моя голова...»: об одном обычае при первом громе / М. М. Валенцова // Живая старина / глав. ред. О. В. Белова, № 4. – М., 2018. – С. 6–9.
Васiлевiч 1998 – Жыцця адвечны лад. Беларускiя народныя прыкметы i павер’i / уклад. Уладзiмiр Васiлевiч. – Мінск : Маст. лiт., 1998. – Кн. 2. – 607 c.
Васiлевiч 2004 – Васiлевiч, У. Грамнiчная свечка, грамнiца / У. Васілевіч // Беларуская мiфалогiя : энцыкл. слоўн. / С. Санько, Т. Валодзiна, У. Васiлевiч [i iнш.]. – Мінск : Беларусь, 2004. – С. 124–126.
Виноградова 2019 – Виноградова, Л. Н. Восточнославянские версии сюжета «громовержец преследует своего противника» / Л. Н. Виноградова // Славянские архаические ареалы в пространстве Европы / отв. ред. С. М. Толстая. – М. : Индрик, 2019. – С. 39–68.
Воропай 1991 – Воропай О. Звичаї нашого народу. Етнографiчний нарис / О. Воропай. – Мюнхен, 1958, 1966. – Київ, 1991. – Т. 1, 2. Репринт.
Добровольская 2005 – Добровольская, В. Е. «Грозные» праздники в системе календарных дат Муромского района / В. Е. Добровольская // Живая старина / глав. ред. С. Ю. Неклюдов. – 2005. – № 2. – С. 18–20.
Драгоманов 1876 – Драгоманов, М. Малорусские народные предания и рассказы / М. Драгоманов. – Киев, 1876.
Иванов, Топоров 1974 – Иванов, В. В. Исследования в области славянских древностей. Лексические и фразеологические вопросы реконструкции текстов / В. В. Иванов, В. Н. Топоров. – М. : Наука, 1974. – 341 с.
КГ – Круглый год. Русский земледельческий календарь / сост. А. Ф. Некрылова. – М. : Правда, 1991. – 493 с.
Коллегии – Жреческие коллегии в Раннем Риме. К вопросу о становлении римского сакрального и публичного права. – М. : Наука, 2001. – 328 с.
КОО – Календарные обряды и обычаи в странах зарубежной Европы. Весенние праздники. Конец XIX – начало XX в. / отв. ред. С. А. Токарев. – М. : Наука, 1977. – 356 c.
Небжеговска-Бартминьска 2013 – Небжеговска-Бартминьска, С. Польская народная мифологическая метеорология: первый весенний гром / С. Небжеговска-Бартминьска // EthnolinguisticaSlavica. К 90-летию академика Н. И. Толстого / отв. ред. С. М. Толстая. – М. : Индрик, 2013. –
С. 152–161.
Никифоровский 1897 – Никифоровский, Н. Я. Простонародные приметы и поверья, суеверные обряды и обычаи, легендарные сказания о лицах и местах / собрал в Витебской Белоруссии Н. Я. Никифоровский. – Витебск : Губерн. Типо-Литография, 1897. – 344 c.
ПА – Полесский архив сектора этнолингвистики и фольклора Института славяноведения РАН, рукопись. – М.
Памятники – Памятники старинной русской литературы, издаваемые графом Григорием Кушелевым-Безбородко, под ред. Н. Костомарова. Сказания, легенды, повести, сказки и притчи. Выпуск первый. – СПб. : Печатано в типографии П. А. Кулиша, 1860.
ПМА – Палявыя матэрыялы Андрунінай М. А., рукапіс. – Масква.
Романов 1912 – Романов, Е. Р. Белорусский сборник / Е. Р. Романов. – Вильна : Тип. Сыркина А. Г., 1912. – Выпуск восьмой. Быт белорусса.
Сержпутоўскi 1930 – Сержпутоўскi, А. Прымхi и забабоны беларусаў-палящукоў // Беларуская этнографiя у доследах i матар’ялах / А. Сержпутоўскi. – Менск, 1930. – Кн. VII.
СРНГ 3 – Словарь русских народных говоров, выпуск третий, Блазнишка – Бяшутка /
гл. ред. В. П. Филин. – Л. : Наука, 1968. – 360 с.
ТМКБ 2010 – Традыцыйная мастацкая культура беларусаў : у 6 т. / В. І. Басько [і інш.]; ідэя і агул. рэд. Т. Б. Варфаламеевай. – Мінск : Выш. шк., 2010. – Т. 5. Цэнтральная Беларусь : у 2 кн., кн. 1. – 1847 с.
Толстая 2005 – Толстая, С. М. Полесский народный календарь / С. М. Толстая. – М. : Индрик, 2005. – 600 с.
Толстая 2010 – Толстая, С. М. Семантические категории языка культуры. Очерки по славянской этнолингвистике / С. М. Толстая. – М. : Либроком, 2010. – С. 179‒184.
Толстой 1995 – Толстой, Н. И. Громовая стрела, стрела / Н. И. Толстой // Славянские древности. Этнолингвистический словарь. – М. : Международные отношения, 1995. – Т. 1 : А–Г. –
С. 561–563.
Толстой 2003 – Толстой, Н. И. Очерки славянского язычества / Н. И. Толстой ; сост. и отв. ред. С. М. Толстая. – М. : Индрик, 2003. – 624 с.
Успенский 1982 – Успенский, Б. А. Филологические разыскания в области славянских древностей (Реликты язычества в восточнославянском культе Николая Мирликийского) /
Б. А. Успенский. – М. : Изд-во Моск. ун-та, 1982. – 248 с.
Франко 1910 – Галицько-руськi народнï приповiдки. Зiбрав, упорядкував i пояснив др. Iван Франко. – Львов : З друкарнï Наук. Т-ва iмени Шевченка, 1910. – Т. 2. – 612 c.
ФСМЗ – Фольклорные сокровища московской земли / ред. В. М. Гацак, В. М. Бахтина,
Т. М. Ананичева. – М. : Наследие, 1997. – Т. 1. Обряды и обрядовый фольклор. – 424 с.
Ястребов 1894 – Ястребов, В. Н. Материалы по этнографiи новороссiйскаго края, собранные въ Елисаветградскомъ и Александрiйскомъ уѣздахъ Херсонской губернiи / В. Н. Ястребов. – Одесса, 1894.
Epistolae – Epistolae romanorum pontificum genuinae et quae ad eos scripta sunt a s. Hilaro usque ad Pelagium II. Recensuit et edidit Andreas Thiel. – Brunsbergae, MDCCCLXVIII. – Tomus I.
Fragmente – Die Fragmente der Vorsokratikier. Griechish und Deutsch von Hiermann Diels. – Berlin : Weidmannsche Buchhandlung, 1906. – Bd. 1. – 466 s.
HDA – HandwÖrterbuch des deutschen Aberglaubens. Herausgegeben unter besonderer Mitwirkung von E. Hoffmann-Krayer und Mitarbeit zahlreicher Fachgenossen von Hanns Bächtold-Stäubli. – Berlin, Leipzig, 1927–1942. – Bd. 1–10.
Кolberg 17 – Kolberg O. Dzieła wszystkie / O. Kolberg. Lubelskie, część II, t. 17. – Kraków, 1884.
Laurinkienė 1996 – Laurinkienė N. Senovės Lietuvių Dievas Perkūnas / N. Laurinkienė. – Vilnius : Liet. literatūros ir tautosakos inst., 1996. – 238 p.
Moszyński 1928 – Moszyński K. Polesie Wshodnie / K. Moszyński. – Warszawa : Wyd-wo Kasy im. Mianowskiego, 1928. – 328 s.
NKPP – Księga przysłów, przypowieści i wyrażeń przysłowiowych polskich. Zebrał i opracował Samuel Adalberg. – Warszawa : Druk Emila Skiwskiego, 1889–1894. – 805 s.
Pawlowska 1961 – Pawlowska J. Wybrane zagadnienia z kultury duchowej dolnośląskiej wsi Pracze w powiecie milickim / J. Pawlowska // Roczniki etnografii śląskiej / red. Leszek Itman. – Wrocław, 1961. – T. I. – S. 76–96.
ALF – Arkhiv laboratorii fol’kloristiki Rossijskogo gosudarstvennogo gumanitarnogo universiteta, rukopis’ [Archive of Folkloristic Laboratory of Russian State University of Humanitaries, manuscript] – Moscow. [in Russian]
Andrunina 2021 – Andrunina, M. A. Mifalahičnaja i prahmatyčnaja rolia ahniu ŭ slavianskaj pachavaĺnaj abradnasci [The mythological and the pragmatic role of fire in the slavic fineral] /
M. A. Andrunina // Bielaruski faĺklor: materyjaly i dasliedavanni: [Belarusian folklore: data and research]. – Minsk : Belarus. navuka, 2021. – Vol. 8. – P. 161–187. [in Belarusian]
Afanas’ev 1995 – Afanas’ev, A. N. Poeticheskie vozzreniya slavyan na prirodu. Opyt sravnitel’nogo izucheniya slavyanskikh predanij i verovanij v svyazi s mificheskimi skazaniyami drugikh rodstvennykh narodov: in 3 vols. [The poetical view of slavs of the nature. The attempt of comparative study of Slavic tales and beliefs in the background of mythology of the others related nations] / A. N. Afanas’ev. –
M. : Sovremennyj pisatel’, 1995. – Vol. 1. – 411 p. [in Russian]
Belova 2009 – Belova, O. V. Svecha [Candle] / O. V. Belova, I. A. Sedakova // Slavyanskie drevnosti. Etnolingvisticheskij slovar’ [Slavic antiquities. Ethnolinguistic dictionary] / ed. N. I. Tolstoy. –
M. : Mezhdunar/ otnosheniya, 2009. – Vol. 4 : P (Pereprava cherez vodu) – S (Sito). – P. 573–576.
[in Russian]
BM 1994 – B`lgarska mitologiya. Encziklopedichen rechnik [The Bulgarian Mythology. The encyclopedic dictionary] / S`st. A. Stojnev. P`rvo izdanie. – Sofiya, 1994. [in Bulgarian].
Valenczova 2018 – Valenczova, M. M. “Kamennaya moya golova...”: ob odnom obychae pri pervom grome [“Oh my stone head...”: about one custom held at the first spring thunder] / M. M. Valenczova // Zhivaya starina [The living antiquity] / ed. O. V. Belova. – № 4. – M., 2018. – P. 6–9. [in Russian]
Vasilievič 1998 – Žyccia adviečny lad. Bielaruskija narodnyja prykmiety i pavier’i [The eternal cycle of life. The Belarusian folk omens and beliefs]. / comp. U. Vasilievič. – Minsk : Mast. lit., 1998. – 607 p. [in Belarusian]
Vasilievič 2004 – Vasilievič, U. Hramničnaja sviečka, hramnica [The Candlemas candle] / U. Va-silievič // Bielaruskaja mifalohija. Encyklapiedyčny sloŭnik [The Belarusian mythology. Encyclopedic dictionary] / S. Sańko, T. Valodzina, U. Vasilievič [i inš.]. – Minsk : Bielaruś, 2004. – P. 124–126. [in Belarusian]
Vinogradova 2019 – Vinogradova, L. N. Vostochnoslavyanskie versii syuzheta «gromoverzhecz presleduet svoego protivnika» [The eastern Slavic versions of motive “the thunder god chasing his adversary”] / L. N. Vinogradova // Slavyanskie arkhaicheskie arealy v prostranstve Evropy [The archaic Slavic regions in the European territory] / Ed. S. M. Tolstaya. – M. : Indrik, 2019. – P. 39–68. [in Russian]
Voropaj 1991 – Voropaj, O. Zvichayi nashogo narodu. Etnografichnij naris. [Our people customs. The ethnografic essay] / O. Voropaj. – Myunkhen, 1958, 1966. – Kiyiv, 1991. – T. 1, 2. Reprint. [in Ukranian]
Dobrovol’skaya 2005 – Dobrovol’skaya, V. E. “Groznye” prazdniki v sisteme kalendarnykh dat Muromskogo rajona [“Thunder” holidays in the calendar system of Murom region] / V. E. Dobrovol’skaya // Zhivaya starina [The living antiquity]. – № 2. – M., 2005. – P. 18–20. [in Russian]
Dragomanov 1876 – Dragomanov, M. Malorusskie narodnye predaniya i rasskazy [Ukranian folk tales and legends] / M. Dragomanov. – Kiev, 1876. [In Ukranian]
Ivanov 1974 – Ivanov, V. V. Issledovaniya v oblasti slavyanskikh drevnostej. Leksicheskie i frazeologicheskie voprosy rekonstrukczii tekstov. [The investigation of Slavic antiquites. The lexical and the frazeological questions of texts reconstruction] / V. V. Ivanov, V. N. Toporov. – M. : Nauka, 1974. – 341 p. [in Russian]
KG – Kruglyj god. Russkij zemledel’cheskij kalendar’. [The wheel of year. Russian agricultural calendar] / comp. A. F. Nekrylova. – M. : Pravda, 1991. – 493 p. [in Russian]
Kollegii – Zhrecheskie kollegii v Rannem Rime. K voprosu o stanovlenii rimskogo sakral’nogo
i publichnogo prava [The collegiums of priests in early Rome. To the question of evolving of roman sacred and rublic law]. – M. : Nauka, 2001. – 328 p. [in Russian]
KOO – Kalendarnye obryady i obychai v stranakh zarubezhnoj Evropy. Vesennie prazdniki. Konecz XIX – nachalo XX v. [The calendar rites and customs of the European countries. The end
of XIX – the beginning of XX centures] / ed. S. A. Tokarev. – M. : Nauka, 1977. – 356 p. [in Russian]
Nebzhegovska-Bartmin’ska 2013 – Nebzhegovska-Bartmin`ska, S. Pol’skaya narodnaya mifologicheskaya meteorologiya: pervyj vesennij grom [The folk Poland mythological meteorology:
the first spring thunder] / S. Nebzhegovska-Bartmin`ska // Ethnolinguistica Slavica. K 90-letiyu
akademika N. I. Tolstogo / ed. S. M. Tolstaya. – M. : Indrik, 2013. – P. 152–161. [in Russian]
Nikiforovskiy 1897 – Nikiforovskiy, N. Ya. Prostonarodnye primety i poverya, suevernye obryady i obychai, legendarnye skazaniya o liczakh i mestakh [The folk omens and beliefs, superstitiouse rites and customs, legendary tales of persons and places] / sobral v Vitebskoj Belorussii N. Ya. Nikiforovskiy. – Vitebsk : Gubern. Tipo-Litografiya, 1897. – 344 p. [in Russian]
PA – Archive of Polesye data of Department of ethnolinguistic and folklore of Institute of Slavic Studies, manuscript, Moscow. [in dialects of Belarusian, Ukranian and Russian]
PSRL – Pamyatniki starinnoj russkoj literatury, izdavaemye grafom Grigoriem Kushelevym-Bezborodko, pod redakczieyu N. Kostomarova. Skazaniya, legendy, povesti, skazki i pritchi [The masterpieces of ancient Russian literature, issued by the count G. Kushelev-Bazborodko, under the editorialship of N. Kostomarov] / Vypusk pervyj. Pechatano v tipografii P. A. Kulisha. – SPb., 1860. [in Russian]
PMA – Field data of Andryunina M. A., manuscript, Moscow. [in dialects of Belarusian]
Romanov 1912 – Romanov, E. R. Belorusskij sbornik. [The Belarusian collection] / E. R. Romanov. – Vil’na : Tip. Syrkina A. G., 1912. – Iss. 8 : Byt belorussa [Belorusian every day life]. [in Belarusian]
Sieržputoŭski 1930 – Sieržputoŭski, A. Prymchi i zababony bielarusaŭ-paliaŝukoŭ / A. Sieržputoŭski // [The omens and beliefs of Belarusian Polesye folk] // Bielarukaja etnohrafija u dosliedach i matarjalach. – Mensk, 1930. – Vol. VII. [in Belarusian]
SRNG 3 – Slovar’ russkikh narodnykh govorov [The Russian dialects dictionary]. – Iss. 3 : Blaznishka – Byashutka / ed. V. P. Filin. – L. : Nauka, 1968. – 360 p. [in Russian].
TMKB 2010 – Tradycyjnaja mastackaja kuĺtura bielarusaŭ. [Traditional artistic culture of the Belarusians]: in 6 vols. / V. I’. Bas’ko and others. – Minsk : Vysh. shk., 2010. – Vol. 5. Centraĺnaja Bielaruś [The central Belarus] : in 2 vols., vol. 1. – 847 p. [in Belarusian]
Tolstaya 2005 – Tolstaya, S. M. Polesskij narodnyj kalendar’ [Folk calendar of Polesye] / S. M. Tolstaya. – M. : Indrik, 2005. – 600 p. [in Russian]
Tolstaya 2010 – Tolstaya, S. M. Semanticheskie kategorii yazyka kul’tury. Ocherki po slavyanskoj etnolingvistike [The semantic categories of cultural language. The essays on Slavic ethnolinguistics] / S. M. Tolstaya. – M. : Librokom, 2010. – P. 179‒184. [in Russian]
Tolstoy 1995 – Tolstoy, N. I. Gromovaya strela, strela [Thunderbolt [elfshot]] / N. I. Tolstoj // Slavyanskie drevnosti. Etnolingvisticheskij slovar’ [Slavic antiquities. Ethnolinguistic dictionary] / ed. N. I. Tolstoy. – M. : Mezhdunar. otnosheniya, 1995. – Vol. 1 : A–G. – P. 561–563. [in Russian]
Tolstoy 2003 – Tolstoy, N. I. Ocherki slavyanskogo yazychestva [The essays on Slavic folk beliefs] / N. I. Tolstoy. – M. : Indrik, 2003. – 624 p. [in Russian]
Uspenskiy 1982 – Uspenskiy, B. A. Filologicheskie razyskaniya v oblasti slavyanskikh drevnostej (Relikty yazychestva v vostochnoslavyanskom kul’te Nikolaya Mirlikijskogo) [The philological investigation of Slavic antiquites (The relics of paganism in the eastern Slavic worship of the Sain Nicholas of Myra)] / B. A. Uspenskiy. – M. : Izd-vo Mosk. un-ta, 1982. – 248 p. [in Russian]
GRNP – Galicz’ko-rus’ki narodnï pripovidki. [The galitian-russian folk proverbs] / compl.,ed. dr. Ivan Franko. – L’vov : Z drukarnï Nauk. T-va imeni Shevchenka, 1910. – Vol. 2. – 612 p. [In Ukranian]
FSMZ – Fol’klornye sokrovishha moskovskoj zemli [The folklore treasures of Moscow land] /
ed. V. M. Gaczak, V. M. Bakhtina, T. M. Ananicheva. – M. : Nasledie, 1997. – Vol. 1 : Obryady i obryadovyj fol’klor [The rites and ritual folklore]. – 424 p. [In Russian]
Yastrebov 1894 – Yastrebov, V. N. Materialy po etnografii novorossijskago kraya, sobrannye
v Elisavetgradskom i Aleksandrijskom uyezdakh Khersonskoj gubernii [The data on etnograpty
of Malorossiya, collected in Elisavetagradski and Aleksandrijski regions of Kherson province] /
V. N. Yastrebov. – Odessa, 1894. [In Russian]
ERPG – Epistolae romanorum pontificum genuinae et quae ad eos scripta sunt a s. Hilaro usque ad Pelagium II. Recensuit et edidit Andreas Thiel. – Brunsbergae, MDCCCLXVIII. [In Latin].
DFV – Die Fragmente der Vorsokratikier. Griechish und Deutsch von Hiermann Diels. Bd. 1. – Berlin : Weidmannsche Buchhandlung, 1906. – Tomus I. – 466 p. [In old Greek]
HDA – HandwÖrterbuch des deutschen Aberglaubens. Herausgegeben unter besonderer Mitwirkung von E. Hoffmann-Krayer und Mitarbeit zahlreicher Fachgenossen von Hanns Bächtold-Stäubli. – Berlin, Leipzig, 1927–1942. – Bd. 1–10. [in German]
Kolberg 1884 – Kolberg, O. Dzieła wszystkie. Lubelskie. / O. Kolberg. – Kraków, 1884. – Część II, t. 17. [in Polish]
Laurinkienė 1996 – Laurinkienė, N. Senovės Lietuvių Dievas Perkūnas [The ancient lithuanian god Percunas] / N. Laurinkienė. – Vilnius : Liet. literatūros ir tautosakos inst., 1996. – 238 p.[in Lithuanian].
Moszyński 1928 – Moszyński, K. Polesie Wshodnie. / K. Moszyński. – Warszawa : Wyd-wo Kasy im. Mianowskiego, 1928. – 328 p. [In Polish].
NKPP – Księga przysłów, przypowieści i wyrażeń przysłowiowych polskich. Zebrał i opracował Samuel Adalberg. – Warszawa : Druk Emila Skiwskiego, 1889–1894. – 805 p. [in Polish].
Pawlowska 1961 – Pawlowska, J. Wybrane zagadnienia z kultury duchowej dolnośląskiej wsi Pracze w powiecie milickim / J. Pawlowska // Roczniki etnografii śląskiej / red. Leszek Itman. – T. I. –Wrocław, 1961. – P. 76–96. [in Polish].
Выкладчык: Уладзімір Лобач
Аб’ём: 70 урокаў, 14 гадзін відэа, 127 тэставых пытанняў
Курс прапануе паглыбленае азнаямленне з этнічнай гісторыяй і этнакультурнай спецыфікай Беларусі. Прадстаўлены лекцыі па раздзелах і тэмах вучэбнай праграмы "Этнаграфія Беларусі", якая выкладаецца аўтарам у Полацкім дзяржаўным універсітэце.
Выкладчык: Зміцер Скварчэўскі
Аб’ём: 13 урокаў, 2 гадзіны відэа, 100 тэставых пытанняў
Сярод разнастайных аспектаў беларускай міфалогіі, прадметам курсу абраны персанажны код: боствы, духі, дэманічныя істоты, героі і т.п.
Каментароў — 0
Маеце пытанне ці заўвагу? Напішыце ў каментары. Звяртаем увагу, што каментары са спасылкамі і ад неаўтарызаваных аўтараў прэмадэруюцца.