Поўная назва (для бібліяграфій)
Title (EN)
Аўтар(ы)
Выданне, дзе апублікаваны
Дзе пачытаць (спасылкі)
Информация об авторе
Грунтов Сергей Владимирович – кандидат исторических наук. Центр исследований белорусской культуры, языка и литерату-
ры, Национальная академия наук Беларуси (ул. Сурганова, 1, корп. 2, 220072, Минск, Республика Беларусь). E-mail: szereszew@gmail.com
Ключавыя словы
Ключевые слова
Keywords
Звязаныя сэрыі
Гады публікацыі
Звязаныя лакацыі
Аннотация
Статья посвящена изучению кенотафов, памятников над пустыми могилами, в белорусском мемориальном ландшафте. Они получили особое распространение в ХХ в. в результате различных социальных факторов, но в первую очередь – из-за двух мировых войн. Статья дает краткий обзор значения надгробного памятника и его отсутствия в традиционной белорусской культуре. После рассматриваются основные условия возникновения кенотафов. Выделены три основных типа кенотафов в Беларуси, представлены их характеристики и примеры. Отдельное внимание уделено знакам на местах дорожных аварий, которые, по мнению автора, нельзя назвать кенотафами исходя из знакомства с белорусским материалом. В завершении рассматривается пример кенотафов на церковном погосте в д. Доброволя Свислочского района, которые формируют самую большую группу таких объектов в Бела-
руси (71 памятник).
Summary
The article is devoted to the study of cenotaphs, monuments over empty graves, in the Belarusian memorial landscape. They became especially popular in the 20th century. as a result of various social factors, but primarily because of the two world wars. The article gives a brief overview of the significance of the tombstone and its absence in traditional Belarusian culture. After that, the main conditions
for the emergence of cenotaphs are considered. Three main types of cenotaphs in Belarus are identified, their characteristics and examples are presented. Special attention is paid to signs at the sites of road accidents, which, in the author’s opinion, cannot be called cenotaphs based on familiarity with Belarusian material. In conclusion, the example of cenotaphs on the churchyard in the village of Dobrovolya, Svisloch district, which form the largest group of such objects in Belarus (71 monuments), is considered.
Спіс літаратуры
Аўсейчык 2014 – Аўсейчык, У. Памінальная абраднасць беларусаў Падзвіння ў веснавы перыяд (па этнаграфічных матэрыялах ХІХ – пачатку ХХІ стагоддзя) / У. Аўсейчык // Весн.
Полац. дзярж. ун-та. Сер. А. – 2014. – № 9. – С. 46–55.
Богданович 1895 – Богданович, А. Е. Пережитки древнего миросозерцания у белорусов. Этнографический очерк / А. Е. Богданович. – Гродна : Губерн. Тип., 1895. – 186 c.
Грунтоў 2013 – Грунтоў, С. У. Практыка перапахавання ў Беларусі ў перыяд Расійскай Імперыі (па матэрыялах НГАБ) / С. У Грунтоў // Архіварыус. – Мінск : БелНДІДАС, 2013. – Вып. 11. – С. 53–59.
Грунтоў 2017 – Грунтоў, С. Смерць як структурны шок і механізмы яго пераадолення ў традыцыйнай культуры беларускіх сялян ХІХ – першай паловы ХХ ст. / С. Грунтоў // Беларускі фальклор: матэрыялы і даследаванні: зб. навук. пр. – Мінск : Беларус. навука, 2017. – Вып. 4. – С. 55–69.
Лобач 2013 – Лобач, У. А. Міф. Прастора. Чалавек : традыцыйны культурны ландшафт беларусаў у семіятычнай перспектыве / Уладзімір Лобач. – Мінск : Тэхналогія, 2013. – 510 с.
Народная 2012 – Народная демонология Полесья: Публикации текстов в записях 80–90-х гг. ХХ в. / сост. Л. Н. Виноградова, Е. Е. Левкиевская. – М. : Рукописные памятники древней Руси, 2012. – Т. 2: Демонология умерших людей. – 800 с.
Раманюк 2000 – Раманюк, М. Беларускія народныя крыжы: манаграфія / Міхась Раманюк. – Вільнюс : Наша Ніва, Дзяніс Раманюк, 2000. – 221 с.
Соколова 2012 – Соколова, А. Д. Памятные знаки на местах автомобильных аварий / А. Д. Соколова, А. Б. Юдкина // Этнографическое обозрение. – 2012. – № 2. – С. 150–164.
Everett 2002 – Everett, H. Roadside Crosses in Contemporary Memorial Culture / Holy Everett. – Denton : Univ. of North Texas Press, 2002. – 154 р.
Krótki 1909 – Krótki zarys dziejów kościołka zbudowanego na cmentarzu katolickim w miasteczku Iwieńcu gubernji mińskiej. – Iwieniec : Skład Wydawnictwa u Proboszcza Iwienieckiego, 1909. – 40 s.
Lewkowska 2000 – Lewkowska, A. Zabytkowe cmentarze na Kresach Wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej: województwo poleskie na obszarze Republiki Białoruś / A. Lewkowska, J. Lewkowski,
W. Walczak. – Warszawa : Grako, 2000. – 262 s.
Lewkowska 2007 – Lewkowska, A. Zabytkowe cmentarze na Kresach Wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej. Wschodnie powiaty dawnego województwa białostockiego, obecnie na terenie Białorusi / A. Lewkowska, J. Lewkowski, W. Wałczak. – Warszawa : DiG, 2007. – 186 s.
Lewkowska 2008 – Lewkowska, A. Zabytkowe cmentarze na Kresach Wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej: województwo nowogródzkie / A. Lewkowska, J. Lewkowski, W. Walczak. – Warszawa : DiG, 2008. – 516 s.
Przybylska 2022 – Przybylska, L. Rituals and rhythms at roadside memorials in Poland / L. Przybylska // Mortality. – Vol. 27, is. 3. – 2022. – P. 307–321.
Zgliński 2014 – Zgliński, M. Kościół parafialny p.w. Trójcy Św. w Szereszowie / M. Zgliński // Kościoły i klasztory rzymokatolickie dawnego województwa Brzeskolitewskiego. – Kraków : Międzynarodowe Centrum Kultury, 2014. – T. 2. – S. 341–372.
References
Aŭsiejčyk 2014 – Aŭsiejčyk, U. Paminaĺnaja abradnasć bielarusaŭ Padzvinnia ŭ viesnavy pieryjad (pa etnahrafičnych materyjalach XIX – pačatku XX stahoddzia) [Commemorative ritual of the Belarusians of Padzvinne in the spring period (according to ethnographic materials of the 19th – early 21st centuries)] / U. Aŭsiejčyk // Viesnik Polackaha dziaržaŭnaha ŭniviersiteta. Sieryja A. [Bulletin of the Polack State University. Series A.] – 2014. – № 9. – P. 46–55. [in Belarusian]
Bogdanovich 1895 – Bogdanovich, A. Ye. Perezhitki drevnego mirosozertsaniya u belorusov.
Etnograficheskiy ocherk [Remnants of the ancient world outlook among Belarusians. Ethnographic essay] / A. Ye. Bogdanovich. – Grodna : Gubern. Tip., 1895. – 186 p. [in Russian]
Hruntoŭ 2013 – Hruntoŭ, S. U. Praktyka pierapachavannia ŭ Bielarusi ŭ pieryjad Rasijskaj Impieryi (pa materyjalach NHAB) [The practice of reburial in Belarus during the period of the Russian Empire (according to the materials of NHAB)] / S. U. Hruntoŭ // Archivaryus. – Minsk : BielNDIDAS, 2013. – Iss. 11. – P. 53–59. [in Belarusian]
Hruntoŭ 2017 – Hruntoŭ, S. Smierć jak strukturny šok i miechanizmy jaho pieraadoliennia ŭ tradycyjnaj kuĺtury bielaruskich sialian XIX – pieršaj palovy XX st. [Death as a structural shock and mechanisms of overcoming it in the traditional culture of Belarusian peasants of the 19th and first half of the 20th centuries] / S. Hruntoŭ // Bielaruski faĺklor: materyjaly i dasliedavanni [Belarusian folklore: data and research]. – Minsk : Bielarus. navuka, 2017. – Iss. 4. – P. 55–69. [in Belarusian]
Lobač 2013 – Lobač, U. A. Mif. Prastora. Čalaviek : tradycyjny kuĺturny landšaft bielarusaŭ u siemijatyčnaj pierspiektyvie [Myth. Space. Man: the traditional cultural landscape of Belarusians in a semiotic perspective] / Uladzimir Lobač. – Minsk : Technalohija, 2013. – 510 p. [in Belarusian]
Narodnaya 2012 – Narodnaya demonologiya Poles’ya: Publikatsii tekstov v zapisyakh 80–90-kh gg. XX v. [Folk demonology of Polesse: Publications of texts in records of the 80–90s. 20th century] / comp. L. N. Vinogradova, Ye. Ye. Levkiyevskaya. – M. : Rukopisnyye pamyatniki drevney Rusi, 2012. – T. 2 : Demonologiya umershikh lyudey [Demonology of dead people]. – 800 p. [in Russian]
Ramaniuk 2000 – Ramaniuk, M. Bielaruskija narodnyja kryžy: manahrafija [Belarusian folk crosses: monograph] / Michaś Ramaniuk. – Viĺnius : Naša Niva, Dzianis Ramaniuk, 2000. – 221 p. [in Belarusian]
Sokolova 2012 – Sokolova, A. D. Memorial signs at the places of car accidents [Memorial signs at the places of car accidents] / A. D. Sokolova, A. B. Yudkin // Ethnographic review. – 2012. – No. 2. – P. 150–164. [in Russian]
Everett 2002 – Everett, H. Roadside Crosses in Contemporary Memorial Culture / Holy Everett. – Denton : Univ. of North Texas Press, 2002. – 154 p. [in English]
Krótki 1909 – Krótki zarys dziejów kościołka zbudowanego na cmentarzu katolickim w miasteczku Iwieńcu gubernji mińskiej. – Iwieniec : Skład Wydawnictwa u Proboszcza Iwienieckiego, 1909. – 40 s. [in Polish]
Lewkowska 2000 – Lewkowska, A. Zabytkowe cmentarze na Kresach Wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej: województwo poleskie na obszarze Republiki Białoruś / A. Lewkowska, J. Lewkowski, W. Walczak. – Warszawa : Grako, 2000. – 262 s. [in Polish]
Lewkowska 2007 – Lewkowska, A. Zabytkowe cmentarze na Kresach Wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej. Wschodnie powiaty dawnego województwa białostockiego, obecnie na terenie Białorusi / A. Lewkowska, J. Lewkowski, W. Wałczak. – Warszawa : DiG, 2007. – 186 s. [in Polish]
Lewkowska 2008 – Lewkowska, A. Zabytkowe cmentarze na Kresach Wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej: województwo nowogródzkie / A. Lewkowska, J. Lewkowski, W. Walczak. – Warszawa : DiG, 2008. – 516 s. [in Polish]
Przybylska 2022 – Przybylska, L. Rituals and rhythms at roadside memorials in Poland / L. Przybylska // Mortality. – Vol. 27, iss. 3. – 2022. – P. 307–321. [in Polish]
Zgliński 2014 – Zgliński, M. Kościół parafialny p.w. Trójcy Św. w Szereszowie / M. Zgliński // Kościoły i klasztory rzymokatolickie dawnego województwa Brzeskolitewskiego. – Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 2014. – T. 2. – S. 341–372. [in Polish]
Каментароў — 0
Маеце пытанне ці заўвагу? Напішыце ў каментары. Звяртаем увагу, што каментары са спасылкамі і ад неаўтарызаваных аўтараў прэмадэруюцца.