Смоленские фольклорные сказки, собранные В. К. Ефременковым, демонстрируют полное
разнообразие сюжетно-синтагматических типов: в 21 тексте представлены все возможные
сочетания блоков недостачи, предварительного, основного и дополнительного испытания.
Семантика сказок характеризуется преобладанием социальной и семейной проблематики: она
проявляется в доминировании оппозиций «старший / младший», «крестьянский / помещичий
(поповский)», «родной / неродной». В волшебных сюжетах преобладает микрокосмический
дериватив мифологической оппозиции «свой / чужой» – «человеческий / нечеловеческий
(демонический)». Ведущим предикатом инициальной части сказок становится трансформация
своего в чужое, обретающая не мифологические, а сословные и семейные черты.
Подробно анализируются в статье две сказки – «Теща» и «Морской царь». Первая позво-
ляет сделать дополнение в жанровое определение сказки-анекдота и описание структурных
особенностей бытовых сказок, а вторая интересна сочетанием мифологической логики бри-
колажа и семейно-бытовой проблематики.
Ключевые слова: волшебная и бытовая сказка, сюжет, мотив, структура, актанты, нарратив,
бинарная оппозиция, бриколаж, мифологизм, семантика.
The Smolensk tales collected by V. K. Efremenkov demonstrate a full variety of plot and syntagmatic
types. In twenty one texts there are all possible combinations of the units of the shortage and the preliminary,
main and additional testings. The tales semantics is characterized by the prevalence of social
and family problems that manifests in the domination of oppositions «older / young», «peasant/landlord
(clerical)», «native / non-native». The opposition «human / non-human» dominates in the fairy
plots. The main predicate of an initial tale part is a transformation of the his one and the alien one
which takes not mythological, but caste and family traits.
We analyze in details two tales, «Mother-in-law» and «Sea king». The first one allows to make addition
in the genre definition of anecdotic tale and in the description of structural features of household
tales. The second one is of interest by the combination of a mythological bricology logics and a
domestic conflict.
The article is prepared in the framework of the scientific project supported by RFH «Folklore
heritage of Smolensk region in the Belarusian and Russian researchers notes», №17-24-23001.
Key words: fairy and household tale, plot, motive, structure, actants, narrative; binary opposition,
bricolage, mythologism, semantics.
Выкладчык: Уладзімір Лобач
Аб’ём: 70 урокаў, 14 гадзін відэа, 127 тэставых пытанняў
Курс прапануе паглыбленае азнаямленне з этнічнай гісторыяй і этнакультурнай спецыфікай Беларусі. Прадстаўлены лекцыі па раздзелах і тэмах вучэбнай праграмы "Этнаграфія Беларусі", якая выкладаецца аўтарам у Полацкім дзяржаўным універсітэце.
Выкладчык: Зміцер Скварчэўскі
Аб’ём: 13 урокаў, 2 гадзіны відэа, 100 тэставых пытанняў
Сярод разнастайных аспектаў беларускай міфалогіі, прадметам курсу абраны персанажны код: боствы, духі, дэманічныя істоты, героі і т.п.
Каментароў — 0
Маеце пытанне ці заўвагу? Напішыце ў каментары. Звяртаем увагу, што каментары са спасылкамі і ад неаўтарызаваных аўтараў прэмадэруюцца.