Поўная назва (для бібліяграфій)

Валодзіна Т. Беларускія замовы ад чэмеру: унутраныя і знешнія сувязі // Беларускі фальклор: Матэрыялы і даследаванні : зб. навук. прац. – Вып. 4. – Мінск: Бел. навука, 2017. – С. 87-111.

Title (EN)

BELARUSIAN CHARMS FOR «CHEMER»: INTERNAL AND EXTERNAL RELATIONS

Гады публікацыі

Звязаныя лакацыі

Аннотация

В результате анализа белорусских заговоров от чемери – болезни лошадей, крупного рогатого скота, реже человека и наименования болезни и синонимичных ему селезня, ногтя у русских, предполагается, что лексемы чемерь и ноготь своими семами остроты и колючести представили именно острую режущую боль. Как доминирующий мотив в этой функциональной группе выявлен мотив чудесной птицы, часто в драгоценном оперении, которая своими когтями, клювом и перьями выдирает болезнь. Реже упоминаются «металлические» рысь, вепрь, у русских – щука и под. Именно птица некоторым образом воплощает саму болезнь,
возможно, исходя из того, что ощущения боли при чемери передаются через описание раздирания нутра острыми когтями. Заговорам этой группы присуща яркая сказочная образность, болезнь передается на коней в тридевятом царстве. Определены иные специфические мотивы, к примеру, мотив двенадцати молодцов, которые выбивают болезнь в сказочной кузнице; мотивы нисходящего счета, последовательного удаления болезни через части тела к копыту или хвосту, торговли болезнью и разделе ее между заговорными мужиком, войтом и чертом. Исследование проводится в контексте внутренних сопоставлений с заговорами от иных болезней животных и внешнего сравнения с русскими заговорами от ногтя.
Ключевые слова: заговоры, народная медицина и ветеринария, ритуально-магические практики, сюжет и мотив, семантика.

Summary

In the article Belarusian charms for «chemer» – a horse, cattle and less human disease, – are
analyzed in detail; the very name of the disease is considered, as well as the synonymous to it «selezen»
and «nogot» among Russians. Probable, the lexemes «chemer» and «nogot» by their semes of sharpness
and prickliness present precisely an acute cutting pain. The dominant motive in this functional group
is a motive of a wonderful bird, often in precious plumage, which by its claws, beak and feather tears
out the disease. Less frequently a «metal» lynx, wild boar, pike etc. among Russians are mentioned.
It is a bird which in some way embodies the illness itself, perhaps, on the assumption of the fact that
the feeling of pain with «chemer» is shown through the description of tearing insides by sharp claws.
A bright fairy imagery is inherent to the charms of this group – the disease is transmitted to horses
in the kingdom of Far Far Away. Motives of twelve young men who beat the disease in the fairy smithy
are also considered specific; motives of descending count, sequential removal of the disease through
the body parts to the tail or hoof, trading the illness and its division between hoodoo peasant, prefect
and in and devil. The research is carried out in the context of the internal comparisons with the
charms for certain animal diseases and external comparisons with Russian charms for «nogot».
Keywords: charms, folk medicine and veterinary medicine, ritual and magical practices, plot and
theme, semantics.

Памер праглядальніка дакумента можна мяняць, пацягнуўшы за правы ніжні яго кут
Калі праглядальнік пусты, паспрабуйце перазагрузіць старонку ці перайдзіце па спасылцы ў полі "Дзе пачытаць".
Гэта кэшаваныя старонка. Апошняя сінхранізацыя з базай - 20.09.2024 19:35:42

Маеце пытанне ці заўвагу? Напішыце ў каментары. Звяртаем увагу, што каментары са спасылкамі і ад неаўтарызаваных аўтараў прэмадэруюцца.

Відэакурсы па этнаграфіі

Самы час вучыцца анлайн! Нашы відэакурсы размешчаны на адукацыйнай платформе Stepik.org і акрамя відэа утрымліваюць праверачныя тэсты для самакантролю.

Запісацца

Выкладчык: Уладзімір Лобач

Аб’ём: 70 урокаў, 14 гадзін відэа, 127 тэставых пытанняў

Курс прапануе паглыбленае азнаямленне з этнічнай гісторыяй і этнакультурнай спецыфікай Беларусі. Прадстаўлены лекцыі па раздзелах і тэмах вучэбнай праграмы "Этнаграфія Беларусі", якая выкладаецца аўтарам у Полацкім дзяржаўным універсітэце.

Запісацца

Выкладчык: Зміцер Скварчэўскі

Аб’ём: 13 урокаў, 2 гадзіны відэа, 100 тэставых пытанняў

Сярод разнастайных аспектаў беларускай міфалогіі, прадметам курсу абраны персанажны код: боствы, духі, дэманічныя істоты, героі і т.п.