Поўная назва (для бібліяграфій)

Кавальчук Н. Звычай выправоджваць русалак: лакальныя формы і арэалына тэрыторыі Палесся Украіны і Беларусі // Беларускі фальклор: матэрыялы і даследаванні. Збор.навуковых прац. Вып. 6. – Мінск: Беларус. навука, 2019. С. 249-276.

Title (EN)

The custom of seeing mermaids off: local forms and distribution areas on the territory of Ukrainian and Belarusian Polissia

Гады публікацыі

Звязаныя лакацыі

Аннотация

В статье рассмотрен обычай выпроваживать русалок в последний день их пребывания среди людей с точки зрения его локальных форм проявления и ареалов на территории Полесья Украины и Беларуси. По характерным признакам нами установлено два типа такого обычая: I ‒ с обрядовыми действиями, II ‒ без обрядовых действий. Также выявлено вариативность структурных обрядовых элементов обычая I типа.

С помощью картографического метода установлена география распространения обычая выпроваживать русалок в пределах Полесья Украины и Беларуси. Составлены десять карт, посвященных характерным явлениям русальной обрядности, а именно распространению: специальных названий последнего дня пребывания русалок на земле и обычая выпроваживать русалок; признака наличия или отсутствия в действиях выпроваживания русалок обрядового персонажа, ряженого в русалку, и элементов его внешнего вида; видов растений для изготовления русальных венков; локусов выпроваживания русалок, разведения обрядового костра и окончательного использования русальных венков. Представлен также ареал русальных песен и обрядовых бесчинств.

Анализ совокупности составленных карт дает возможность сделать предварительные выводы: ареал обычая выпроваживать русалок включает юго-восток Полесья Беларуси (Гомельская обл.), северо-восточную часть Правобережного Полесья Украины и северо-западную часть Левобережного Полесья Украины.

В научный оборот введен значительный массив новых полевых материалов из районов Полесья Украины, пострадавших от последствий Чернобыльской катастрофы.

Ключевые слова: календарный обычай, выпроваживание русалок, русальный обряд, Полесье.

Summary

The article examines the custom of seeing mermaids off on the last day of their stay among people, in terms of its local manifestations and distribution areas on the territory of Ukrainian and Belarusian Polissia. According to a set of specific characteristics, we have established two types of the custom: I ‒ with ceremonial actions, II ‒ without ceremonial actions. The variability of ritual structural elements of I type custom was also discovered.

With the help of the cartographic method, the geography of the distribution of the custom of seeing mermaids off within the Polissia of Ukraine and Belarus has been established. Ten maps have been compiled devoted to the ritual phenomena characteristic of mermaids, namely, to the distribution of the special names of the last day of mermaids staying on the land and the custom of seeing the mermaids off; the evidence of the presence or absence of the character dressed as a mermaid in the ritual of seeing mermaids off and the elements of the character’s appearance; plant species for making mermaid wreaths; the loci of seeing mermaids off, making a ceremonial bonfire and the final use of mermaid wreaths. The area of existence of mermaid songs and ritual roistering is also presented.

An analysis of the maps set gives the possibility to make preliminary conclusions that the areas of the ritual of seeing mermaids off spread on the Southeast of Belarusian Polissia (Homieĺ region), North-Eastern part of Right-Bank Polissia of Ukraine and North-Western part of Left-Bank Polissia of Ukraine.

A significant amount of the new field materials from the Polissia regions of Ukraine affected by the consequences of the Chernobyl disaster was introduced to the scientific circle.

Keywords: calendar custom, seeing mermaids off, mermaid rite, Polissia.

Памер праглядальніка дакумента можна мяняць, пацягнуўшы за правы ніжні яго кут
Калі праглядальнік пусты, паспрабуйце перазагрузіць старонку ці перайдзіце па спасылцы ў полі "Дзе пачытаць".
Гэта кэшаваныя старонка. Апошняя сінхранізацыя з базай - 02.04.2024 08:43:24

Маеце пытанне ці заўвагу? Напішыце ў каментары. Звяртаем увагу, што каментары са спасылкамі і ад неаўтарызаваных аўтараў прэмадэруюцца.

Відэакурсы па этнаграфіі

Самы час вучыцца анлайн! Нашы відэакурсы размешчаны на адукацыйнай платформе Stepik.org і акрамя відэа утрымліваюць праверачныя тэсты для самакантролю.

Запісацца

Выкладчык: Уладзімір Лобач

Аб’ём: 70 урокаў, 14 гадзін відэа, 127 тэставых пытанняў

Курс прапануе паглыбленае азнаямленне з этнічнай гісторыяй і этнакультурнай спецыфікай Беларусі. Прадстаўлены лекцыі па раздзелах і тэмах вучэбнай праграмы "Этнаграфія Беларусі", якая выкладаецца аўтарам у Полацкім дзяржаўным універсітэце.

Запісацца

Выкладчык: Зміцер Скварчэўскі

Аб’ём: 13 урокаў, 2 гадзіны відэа, 100 тэставых пытанняў

Сярод разнастайных аспектаў беларускай міфалогіі, прадметам курсу абраны персанажны код: боствы, духі, дэманічныя істоты, героі і т.п.