Выданні → Выданне:
Сацыяльна-бытавыя казкі / [Склад. тома i аўтар уступ. арт. А. С. Фядосік; склад. каментарыяў Л. Р. Бараг; рэд. В. К. Бандарчык]. — Мн.: Навука i тэхніка, 1976. — 520 с. (АН БССР. ІМЭФ. БНТ).
Вокладка
Анатацыя
Кніга — адзін з тамоў збору беларускай народнай творчасці (дзесяты). У том уключаны лепшыя узоры бытавых казак, у якіх ярка адлюстраваны сацыяльныя адносіны ў дарэвалюцыйнай Расіі, крытыкуюцца прыгнятальнікі працоўнага народа, высмейваюцца людскія недахопы. Гумар i сатыра гэтых казак былі дзейснай эброяй у барацьбе за народныя ідэалы. У том уключаны таксама небыліцы i частка авантурных казак, блізкіх па зместу i форме да бытавых. Тэксты друкуюцца з апублікаваных крыніц, якія даўно сталі бібліяграфічнай рэдкасцю, а таксама з архіўных сховішч. Ва уступным артыкуле абгрунтоўваецца класіфікацыя i сістэматызацыя казак, раскрываюцца ix ідэйна-мастацкія асаблівасці. У каментарыях паказваецца месца сюжэтных тыпаў у сусветным казачным эпасе, называюцца адпаведнікі ў фальклоры іншых народаў. Бібліягр. у падрадк. заўвагах.
Тыраж 10 000 экз.
Змест
Сацыяльна-бытавая казка 5
САЦЫЯЛЬНА-БЫТАВЫЯ КАЗКІ 21
1. Самы вумны 23
2. Як селянін зрабіўся памочнікам цара 24
3. Князь i палясоўшчык 25
4. Аб кролю рускім дай млынару 28
5. Пётр загадыіць сваім сенаторам 29
6. Два браты 30
7. Пра дзярэўню i крэсцьян 35
8. Мужык i кроль 39
9. Янка-войт 40
10. Дурань, дурань, а разумным стаў 42
11. Цана лусты хлеба 43
12. Стары бацька 44
13. За старою галавою, як за пнём 45
14. Скамарох i пан 46
15. Сцямлівы селянін i цар 47
16. Мужык i цар 50
17. Пра царскага генерала i мужыка 52
18. Якую кум у кума гасціну меў 53
19. Карчмар i мужык 54
20. Як стражнік хітра сала адабраў 55
21. Аб Сахарку-злодзею 56
22. Як Іванушка навучыўся красці i ажаніўся на дачцы пана 58
23. Пра злодзея 59
24. Аб злодзею Кліну 62
25. Майстар-злодзей 64
26. Поп i хітры мужык-злодзей 67
27. Міхей-кравец i Марцін-шавец 68
28. Як i з дурня часам разумны 73
29. У якім небе пан быў 74
30. Крадзеным, як той кажа, не пасыцееш 76
31. Як разумны мужык гусь дзяліў 77
32. Як мужык хітра гусь падзяліў 78
33. Дагадаўся 79
34. Мужык i пан 80
35. Казка пра Пятра Вялікага i салдата 84
36. Як салдат з арміі ішоў 86
37. Як Іван напалохаў разбойнікаў i збавіўся ад папа i дзяка 87
38. Як мужык папоў ашукаў 92
39. Цягаў воўк авечкі, пацягнулі i воўка 95
40. Як мудрагель п'яніцаў ашукаў 98
41. Як поп абманіў Тараса аднажды, а Тарас яго дважды 100
42. Аб чудаке Мікуле 104
43. Шут Шуткін, як ён папа, мужыкоў i пана правёў 110
44. Як мужык свайго бацюшку паднадуў 115
45. Аб убогіх старцах, як ix мазурык надуў 116
46. Як храмы, сляпы i глухі цару служылі 118
47. Сляпы, глухі i бязногі 120
48. Поп i Шыдар 121
49. Хмара булкавая i аладкавая 128
50. Дарагая шкура 129
51. Як дурань шкуру біў 131
52. Як Ванька братоў падмануў 134
53. Як Ванька падмануў жаніха 136
54. Пан i парабак 139
55. Прыгоды салдата 140
56. Мудры дурань 141
57. Аб набітым дурню 143
58. Набіты дурань 145
59. Смерць 146
60. Як дзед бабу гладзенька ашукаў 148
61. Мена 148
62. Урода ў Мозыры 150
63. Мужык i пан 154
64. Вясна-красна 157
65. Чалавек з таго свету 158
66. Дурныя людзі 161
67. Дурны пан 164
68. Сеўчык 165
69. Бяда 166
70. Голы суддзя 167
71. Як паніч злавіў гора 168
72. Ксёндз заміж д'ябла 169
73. Залатыя птушкі пад шапкай 171
74. Як мужык ашукаў папа i дзяка i заставіў рукі збрудзіць 174
75. Хлопец-нянька 175
76. Як мужык асмеліўся проці пана сказаць 177
77. Поп, сыны i пападдзя 178
78. Аб ксяндзу i арганістаму 180
79. Ксёндз i арганіст 181
80. Мужык i пан 182
81. Мужык з рапортам 186
82. Якую святы Марцін даў немцу навуку 187
83. Прысяга жаноцка 187
84. Як сабе мужык парадзіў з ліхою жонкаю 189
85. Як хлопец дзеўку к рабоце прыламіў 190
86. Хомкава жонка 192
87. Вада памагла 193
88. Чорт i баба 194
89. Жонка стражніка i чорт 197
90. Баба i чорт 200
91. Якую ксёндз даў раду старому ойцу 200
92. Салдацкі «Отчэ наш» 201
93. Салдат у касцёле 202
94. Як кучар вучыў пана птушачаму языку 204
95. Як Данілка прадаваў зайцаў i вучыў гаварыць пеўняў 206
96. Поп 208
97. Трапіла каса на камень 210
98. Вялікае яйцо 211
99. Як кравец шыў пану фрак без абрэзкаў 212
100. Адукованы бычок 213
101. Як бычок начальнікам быў 216
102. Пра бычка-трацячка 218
103. Недапад 219
104. Аўсяная дворня 221
105. Дваранін 223
106. Пану навука 224
107. Казка пра Барылу 228
108. Як сяляне ад пана пазбавіліся 228
109. Пісар 229
110. Аб тым, як ксяндзы вылечыліся 231
111. Мужык, пан i ксёндз 232
112. Жаласлівая пані 233
113. Радзінкі й памінкі 237
114. Злодзей, пан i чорт 238
115. Хітры дзед i пан 240
116. Паляшук i чорт 242
117. Расчыні хлеб, зарэж авечку 244
118. Парабак 245
119. Як Янка збавіў мужыкоў ад лютага пана 247
120. Памешчык i сірата 250
121. Пан i парабак 252
122. Папоўскі парабак 254
123. Аб ксяндзу, што есці слугам не даваў 257
124. Парабак Сцяпан 259
125. Як поп вучыў мужыкоў грамаце 262
126. Багатыр 266
127. Як кулак зрабіў дзень доўгім 269
128. Галодны пан 270
129. Аб паповым батраку 272
130. Як бацюшка сена еў 273
131. Падарожны 274
132. Разумная галава 275
133. Як Ванька парабкам служыў 278
134. Як папоў батрак пападдзю праўчыў i дзякана 282
135. Як чорт мужыку вочы адкрыў 287
136. За што мужык папу бараду абгаліў 292
137. Пайшоў Хвёдар за Неман па лекі 293
138. Закаханы поп 295
139. Сажа 297
140. Поп i чужая жонка 300
141. Новы чорт 301
142. Пра хітрага парабка, няверную жонку i яе кума 303
143. Як Гапа з яе мужыком Сымонам правучылі папа i пана аканома 307
144. Як мужык з бяды вывеўся 308
145. Поп у кубле з пер'ем 311
146. Як чорт тапіў паноў 312
147. Як закаханы поп тоўк проса 315
148. Папу навука 316
149. Пра дванаццаць апосталаў, або як жонка мужа з бяды выратавала 318
150. Пахаванне казла 321
151. Сабака i грошы 323
152. Папоўская хцівасць 324
153. Поп у валовай шкуры 327
154. Завідны поп 329
155. Завідлівы 330
156. Небяспечныя скарбы 331
157. Папова завісць не пашла ў карысць 332
158. Пра разумнага папа 334
159. Рабін i цялё 335
160. Лысы i рыжы 336
161. Мужык i паніч 337
162. Суддзя праведная 339
163. Бедны i багаты браты на судзе 346
164. Дурань на судзе 347
165. Ашуканы пісар-адвакат 348
166. Два браты 349
167. Аб хітрым дзяку 350
168. Поп-злодзей на судзе 351
169. Іншы сон як у руку дасць 352
170. Як старуха з сынам дзеньгі зарабляла 356
171. Знахар 357
172. Дзед-злодзей, баба-варажбітка 359
173. Казка пра папа i дзяка 361
174. Яшчэ пра папа i дзяка 364
175. Як шавец галоўным ксяндзом стаў 366
176. Шаптуха 368
177. Пан i мужык 370
178. Як старт, ходзячы ў школу, грошы нажыў 372
179. Старое сядло 374
180. Казка пра Рамана i Ігната 376
181. Справядлівы аўчар 377
182. Соль 378
183. Аб купечаскай дачке, як яна атмсціла прыказчыку 379
184. Верная каралева 386
185. Купец увозіць прачку на караблі 388
186. Жонка i разбойнік 391
187. Шавец i рыбак 393
188. Шчасце i багацце 394
189. Каралеўна i разбойнікі 398
190. Не сіла, а смеласць 399
191. Хараство — сіла 402
192. Дзяўчына 404
193. Воўчае котла 407
194. Як родны сын бацьку загубіў 409
195. Кузьма Сарачынскі 410
196. Як цыган рыцара перамог 413
197. Тры браты i пустэльнік 414
198. Як браты спяклі зайца 416
199. Брахня 419
200. Не люба — не слухай 420
201. Як мужык у пана талерку чырвонцаў выйграў 422
202. Чаго на свеце не бывае 423
203. Як стралец у небе быў 424
204. Як я жыў з дзедам, калі бацькі яшчэ не было 425
205. Як я пасвіў пчолы 426
206. Лятучы поп 428
207. Ні ў водным слове праўды ияма 428
208. Ленінская праўда 429
209. Як мужык-бядняк дабіўся сваёй праўды 431
210. Проська-змагарка 433
Каментарыі 435
Асабовы паказальнік збіральнікаў 512
Асабовы паказальнік казачнікаў 513
Геаграфічны паказальнік 514
Змест 516
Каментароў — 0
Маеце пытанне ці заўвагу? Напішыце ў каментары. Звяртаем увагу, што каментары са спасылкамі і ад неаўтарызаваных аўтараў прэмадэруюцца.