Поўная назва (для бібліяграфій)

Фядотава, А. Адлюстраванне этнічных мішэняў і скрыптоў у жартах з архіўных матэрыялаў Уладзіміра Сысова / А. Фядотава // Беларускі фальклор: матэрыялы і дасле- даванні : зб. навук. пр. – Мінск : Беларус. навука, 2024. – Вып. 11. – С. 183–196. DOI: 10.29235/2411-2763-2024-11-183-196

Title (EN)

Fiadotava A. Depiction of Ethnic Targets and Scripts in Jokes from Uladzimir Sysou’s Archive, Bielaruski falklor: materyjaly i dasliedavanni, 2024, iss. 11, pp. 183–196. DOI: 10.29235/2411-2763-2024-11-183-196

Інфармацыя пра аўтара

Фядотава Анастасія Андрэеўна – старшы навуковы супрацоўнік Эстонскага літаратурнага музея / дацэнт Ягелонскага ўніверсітэта, кандыдат навук у галіне фалькларыстыкі, г. Тарту, вул. Ванемуізэ 42, 51003, Эстонія. Email: anastasiya.fiadotava@folklore.ee

About the author

Fiadotava Anastasiya A. – senior Research Fellow at the Estonian Literary Museum / Assistant Professor at the Jagiellonian University, PhD
in folkloristics, Tartu, Vanemuise str. 42, 51003, Estonia. Email: anastasiya.fiadotava@folklore.ee

Ключавыя словы

этнічныя жарты, анекдоты, жарты, скрыпты, мішэні, аўцюкоўцы, тэорыя Крысці Дэвіса.

Ключевые слова

этнические шутки, анекдоты, сценарии, мишени, автюковцы, теория Кристи Дэвис

Keywords

ethnic humour, jokes, scripts, targets, Auciukoucy, Christie Davies’s Theory

Гады публікацыі

Карта

Тэмы

Аннотация

В статье на основе архивной коллекции анекдотов Владимира Сысова изучен корпус белорусского этнического юмора и выявлены его основные характеристики. В ходе анализа были выделены наиболее популярные мишени среди этнических анекдотов корпуса Сысова – это автюковцы (жители сел Малые Автюки и Великие Автюки на юге Беларуси), евреи и армяне, а также наиболее популярные этнические скрипты этих анекдотов – глупость, хитрость, самоирония и физическое/сексуальное насилие. Популярность и новизна образа автюковцев, как мишени этнического юмора, объясняются в контексте пространственных и временных обстоятельств полевой работы Сысова. Шутки интерпретируются в рамках теории этнического юмора Кристи Дэвиса, а также обсуждается феномен использования как скрипта «глупости», так и скрипта «хитрости» для одной и той же этнической мишени.

Summary

The article uses Uladzimir Sysou’s archival collection of jokes to study the corpus of Belarusian ethnic humour and delineate its main features. The analysis reveals the most popular targets among the ethnic jokes in Sysou’s collection which are Auciukoucy (the inhabitants of Malyja Auciuki
and Vialikiya Auciuki villages in southern Belarus), Jews and Armenians, as well as most popular ethnic scripts of these jokes which are stupidity, canniness, self-deprecation and physical or sexual violence. The popularity and novelty of Auciukoucy as an ethnic humour target is explained within the context of the spatial and temporal circumstances of Sysou’s fieldwork. The jokes are interpreted within Christie Davies’s theory of ethnic humour, and the phenomenon of application of both stupidity and canniness scripts to a single ethnic target is discussed.

Памер праглядальніка дакумента можна мяняць, пацягнуўшы за правы ніжні яго кут
Калі праглядальнік пусты, паспрабуйце перазагрузіць старонку ці перайдзіце па спасылцы ў полі "Дзе пачытаць".

Спіс літаратуры

АІМЭФ – Архіў Інстытута мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору Акадэміі Навук Беларусі. – Фонд 8. – Воп. 95. – Спр. 288.
Астапова 2014 – Астапова, А. Белорусские анекдоты / А. Астапова // Антропологический форум. – 2014. – № 21. – С. 252–292.
Весялуха 2017 – Весялуха, М. На вяселле ў Аўцюкі: а вы можаце з’есці яечню з сарака яек? / М. Весялуха // Звязда. – 15.09.2017 [Электронны рэсурс]. – Рэжым доступу: http://www.zviazda.by/be/news/20170914/1505398531-na-vyaselle-u-aucyuki-vy-mozhace-zesci-yaechnyu-z-saraka-yaek. – Дата доступу: 21.11.2023.
Ліпскі 2008 – Ліпскі, У. Аўцюкоўскія шуры-муры / У. Ліпскі. – Мінск : Кнігазбор, 2008. – 371 с.
Ліпскі 1995 – Ліпскі, У. Аўцюкоўцы / У. Ліпскі. – Мінск : Маст. літ., 1995. – 223 с.
Ліпскі 2012 – Ліпскі, У. Рагатуха: п’яныя аўцюкоўскія забамбоны / У. Ліпскі. – Мінск : [б. в.], 2012. – 117, [2] с.
Максимов 1882 – Максимов, С. Белорусская Смоленщина с соседями / С. Максимов. –
Живописная Россия. – СПб ; М: [Тип.] М. О. Вольф, 1882. – Т. 3. – 490 с.
Мартынкевіч 2021 – Мартынкевіч, С. Лінгвакультуралагічны аспект навучання беларускай мове і яго рэалізацыя ў школьным падручніку / С. Мартынкевіч // Филология в современной школе: традиции и инновации. – 2021. – № 3 (7). – C. 60–64.
Прытуленец, Серада 2018 – Прытуленец, А., Серада, Л. Сучасны беларускі гумар як паказчык моўнага стану культуры нацыі / А. Прытуленец, Л. Серада // Славянский мир и национальная речевая культура в современной коммуникации. – 2018. – С. 275–278.
Сербов 2014 – Сербов, И. А. Поездки по Полесью 1911 и 1912 г. / И. А. Сербов. – Вильно : Изд. Северо-Запад. отдела Императ. Рус. географ. о-ва, 1914. – 51 с.
Ставрович 1869 – Ставрович, Ф. Село Спорово / С. Ставрович // Вилен. сборник / изд. В. Кулин. – Вильна : Печатня А. Сыркина, 1869. – С. 88-98.
Фядосік 1984 – Фядосік, А. Жарты, анекдоты, гумарэскі / А. Фядосік. – Мінск : Навука і тэхніка, 1984. – 438 с.
Anekdot.ru 2000 – Анекдот № 2 021 719 010 [Электронный ресурс]. – Рэжым доступу:
https://www.anekdot.ru/id/-2021719010/. – Дата доступу: 28.11.2023.
Boxman-Shabtai, Shifman 2015 – Boxman-Shabtai, L., Shifman, L. When ethnic humor goes digital / L. Boxman-Shabtai, L. Shifman. // New Media, Society. – 2015. – №17(4). – P. 520–539.
Brzozowska 2012 – Brzozowska, D. Three characters in Polish jokes. / D. Brzozowska // Estonia and Poland: Creativity and tradition in cultural communication 1/ ed. L. Laineste, D. Brzozowska, W. Chłopicki. – Tartu : ELM Scholarly Press, 2012. – P. 21–32.
Castañar 2019 – Castañar Rubio, G. Multi-ethnic jokes in the Russian language / G. Castañar Rubio // Językoznawstwo. – 2019. – № 13. – P. 67–81.
Castañar 2017 – Castañar Rubio, G. Tendencias del humor étnico: un análisis de chistes contemporáneos en lengua rusa / G. Castañar Rubio // Anuari de filologia. Llengües i literatures modernes. – 2017. – № 7. – P. 67–82.
Cundall 2012 – Cundall, M. Towards a better understanding of racist and ethnic humor /
M. Cundall // Humor. – 2012. – № 25 (2). – P. 155–177.
Davies 1990 – Davies, C. Ethnic humor around the world: a comparative analysis / C. Davies. – Bloomington&Indianapolis : Indiana Univ. Press, 1990. – 404 р.

Davies 1982 – Davies, C. Ethnic Jokes, Moral Values and Social Boundaries / C. Davies // The British Journal of Sociology. – 1982. – № 33 (3). – P. 383–403.
Davies 2011 – Davies, C. Jokes and Targets / C. Davies. – Bloomington : Indiana Univ. Press, 2011. – 328 p.
Davies 2002 – Davies, C. The Mirth of Nations / C. Davies. – New York : Routledge, 2002. – 264 p.
Draitser 1998 – Draitser, E. Taking penguins to the movies: ethnic humor in Russia / E. Draitser. – Detroit: Wayne State University Press, 1998. – 199 р.
Gillota 2013 – Gillota, D. Ethnic humor in multiethnic America / D. Gillota. – New Brunswick : Rutgers University Press, 2013. – 206 p.
Hobsbawm, Ranger 1992 – Hobsbawm, E., Ranger, T. The Invention of Tradition / E. Hobsbawm, T.Ranger. – Cambridge : Cambridge Univ. Press, 1992. – 324 p.
Kuipers 2016 – Kuipers, G., Van der Ent, B. The seriousness of ethnic jokes: Ethnic humor and socialchange in the Netherlands, 1995–2012 / G. Kuipers, B. Van der Ent // Humor. – 2016. – № 29 (4). –
P.605–633.
Laineste, Fiadotava 2017 – Laineste, L., Fiadotava, A. Globalisation and ethnic jokes: A new lookon an old tradition in Belarus and Estonia / L. Laineste, A. Fiadotava // European J. of Humour
Research. – 2017. – № 5 (4). – P. 85−111.
Laineste, Fiadotava 2020 – Laineste, L., Fiadotava, A. Tänapäeva etnilised naljad eesti ja valgevene internetis / L. Laineste, A. Fiadotava // Keel ja Kirjandus. – 2020. – № 1–2. – P. 5–29.
Laineste 2008 – Laineste, L. Politics of joking: Ethnic jokes and their targets in Estonia (1890s–2007) / L.Laineste // Folklore : Electronic J. of Folklore. – 2008. – № 40. – P. 117–146.
Laineste 2005 – Laineste, L. Targets of Estonian ethnic jokes within the theory of ethnic humour(Ch. Davies) / L. Laineste // Folklore: Electronic J. of Folklore. – 2005. – № 29. – P. 7–24.
Oring 2017 – Oring, E. Jokes and their relations / E. Oring. – London : Routledge, 2017. – 192 p.
Oring 2016 – Oring, E. Joking asides: The theory, analysis, and aesthetics of humor / E. Oring. – Denver : Univ. Press of Colorado, 2016. – 300 p.
Popescu 2011 – Popescu, C. Understanding ethnic humour in Romanian jokes / C. Popescu // The Pragmatics of Humour across Discourse Domains / ed. M. Dynel. – Amsterdam : John Benjamins, 2011. – P. 173–190.
Raskin 1985 – Raskin, V. Semantic Mechanisms of Humor / V. Raskin. – Dordrecht : Reidel, 1985. – 303 p.
Takovski 2018 – Takovski, A. Extending ethnic humour theory / A. Takovski // The Eur. J. of Humour Res. – 2018. – № 6 (2). – P. 60–80.


References

Anekdot.ru 2000 – Anekdot № 2021719010 [Electronic resource]. – Access mode: https://www.anekdot.ru/id/-2021719010/. – Date of access: 28.11.2023. [in Russian]
Archiŭ Instytuta mastactvaznaŭstva, etnahrafii i faĺkloru Akademii Navuk Bielarusi [The Archive of the Institute of Art Studies, Ethnography and Folklore of the National Academy of Sciences of Belarus]. – Fond 8. – Vop. 95. – Spr. 288.
Astapova 2014 – Astapova, A. “Vot narod, bez bat’ki uzhe kartoshku perebrat’ ne mogut”: Belorusskie politicheskie i etnicheskie anekdoty [“These people cannot even sort potatoes without their father”: Belarusian political and ethnic jokes] / A. Astapova // Antropologichesky Forum [Anthropological Forum]. – 2014. – № 21. – P. 252–292. [in Russian]
Vesyalukha 2017 – Vesyalukha, M. Na viasiellie ŭ Aŭciuki: a vy možacie zjesci jaječniu z saraka jajek? [To a wedding in Auciuki: So can you eat a forty-egg omelette?] / M. Vesyalukha // Zviazda [The Star] on 15/09/2017. Access mode: http://www.zviazda.by/be/news/20170914/1505398531-na-vyaselle-u-aucyuki-vy-mozhace-zesci-yaechnyu-z-saraka-yaek. – Date of access: 21.11.2023. [in Belarusian]
Boxman-Shabtai, Shifman 2015 – Boxman-Shabtai, L., Shifman, L. When ethnic humor goes digital / L. Boxman-Shabtai, L. Shifman // New Media, Society. – 2015. – № 17 (4). – P. 520–539.

2012 – Brzozowska, D. Three characters in Polish jokes. / D. Brzozowska // Estonia and Poland: Creativity and tradition in cultural communication 1 / ed. L. Laineste, D. Brzozowska, W.Chłopicki. – Tartu : ELM Scholarly Press, 2012. – P. 21–32.
Castañar Rubio 2019 – Castañar Rubio, G. Multi-ethnic jokes in the Russian language / G. CastañarRubio // Językoznawstwo. – 2019. – № 13. – P. 67–81.
Castañar Rubio 2017 – Castañar Rubio, G. Tendencias del humor étnico: un análisis de chistes contemporáneos en lengua rusa / G. Castañar Rubio // Anuari de filologia. Llengües i literatures
modernes. – 2017. – № 7. – P. 67–82.
Cundall 2012 – Cundall, M. Towards a better understanding of racist and ethnic humor /
M.Cundall // Humor. – 2012. – № 25 (2). – P. 155–177.
Davies 1990 – Davies, C. Ethnic humor around the world: a comparative analysis / C. Davies. –Bloomington&Indianapolis : Indiana Univ. Press, 1990. – 404 р.
Davies 1982 – Davies, C. Ethnic Jokes, Moral Values and Social Boundaries / C. Davies // The British J.of Sociology. – 1982. – № 33 (3). – P. 383–403.
Davies 2011 – Davies, C. Jokes and Targets / C. Davies. – Bloomington : Indiana Univ. Press,2011. – 328 p.
Davies 2002 – Davies, C. The Mirth of Nations / C. Davies. – New York : Routledge, 2002. – 264 p.
Draitser 1998 – Draitser, E. Taking penguins to the movies: ethnic humor in Russia / E. Draitser. – Detroit : Wayne State Univ. Press, 1998. – 199 р.
Fiadosik, A. Žarty, aniekdoty, humareski [Jokes, canned jokes, witticisms] / A. Fiadosik. – Minsk : Navuka i technika, 1984. – 438 p. [in Belarusian]
Gillota 2013 – Gillota, D. Ethnic humor in multiethnic America / D. Gillota. – New Brunswick : Rutgers University Press, 2013. – 206 p.
Hobsbawm, Ranger 1992 – Hobsbawm, E., Ranger, T. The Invention of Tradition / E. Hobsbawm, T.Ranger. – Cambridge : Cambridge Univ. Press, 1992. – 324 p.
Kuipers, Van der Ent 2016 – Kuipers, G., Van der Ent, B. The seriousness of ethnic jokes: Ethnichumor and social change in the Netherlands, 1995–2012 / G. Kuipers, B. Van der Ent // Humor. – 2016. – № 29 (4). – P. 605–633.
Laineste, Fiadotava 2017 – Laineste, L., Fiadotava, A. Globalisation and ethnic jokes: A new look on an old tradition in Belarus and Estonia / L. Laineste, A. Fiadotava // European Journal of Humour Research. – 2017. – № 5 (4). – P. 85−111.
Laineste, Fiadotava 2020 – Laineste, L., Fiadotava, A. Tänapäeva etnilised naljad eesti ja valgevene internetis / L. Laineste, A. Fiadotava // Keel ja Kirjandus. – 2020. – № 1–2. – P. 5–29.
Laineste 2008 – Laineste, L. Politics of joking: Ethnic jokes and their targets in Estonia (1890s – 2007) / L.Laineste // Folklore : Electr. J. of Folklore. – 2008. – № 40. – P. 117–146.
Laineste 2005 – Laineste, L. Targets of Estonian ethnic jokes within the theory of ethnic humour(Ch. Davies) / L. Laineste // Folklore: Electr. J. of Folklore. – 2005. – № 29. – P. 7–24.
Lipski 1995 – Lipski, U. Aŭciukoŭcy [Natives of Auciuki] / U. Lipski. – Minsk : Mast. lit., 1995. – 223 p. [in Belarusian]
Lipski 2008 – Lipski, U. Aŭciukoŭskija šury-mury [The love stories of Auciuki] / U. Lipski. – Minsk : Knihazbor, 2008. – 371 p. [in Belarusian]
Lipski 2012 – Lipski, U. Rahatucha: pjanyja aŭciukoŭskija zabambony [Guffaw: the drunken shenanigans of Auciuki residents] / U. Lipski. – Minsk : Self-published, 2012. – 117, [2] p. [in Belarusian]
Maksimov 1882 – Maksimov S. Belorusskaja Smolenshhina s sosedjami [Belarussian Smolensk region with its neighbours] / S. Maksimov. – Zhivopisnaja Rossija [Picturesque Russia]. – SPb. ; M. : [Tip.] M.O. Vol’f, 1882. – T. 3. – 490 p. [in Russian]
Martynkievič 2021 – Martynkievič, S. Linhvakuĺturalahičny aspiekt navučannia bielaruskajmovie i jaho realizacyja ŭ škoĺnym padručniku [Linguistic-cultural aspect of teaching the Belarusian language and its implementation in the school textbook] / S. Martynkievič // Filologija v sovremennoj shkole: tradicii i innovacii [Philology in modern school: traditions and innovations]. – 2021. – № 3 (7). – C.60–64. [in Belarusian]
Oring 2017 – Oring, E. Jokes and their relations / E. Oring. – London : Routledge, 2017. – 192 p.

Oring 2016 – Oring, E. Joking asides: The theory, analysis, and aesthetics of humor / E. Oring. – Denver : Univ. Press of Colorado, 2016. – 300 p.
Popescu 2011 – Popescu, C. Understanding ethnic humour in Romanian jokes / C. Popescu // The Pragmatics of Humour across Discourse Domains / ed. M. Dynel. – Amsterdam : John Benjamins, 2011. – P. 173–190.
Pritulenec, Sereda 2018 – Pritulenec, A., Sereda, L. – Sučasny bielaruski humar jak pakazčyk moŭnaha stanu kuĺtury nacyi [Contemporary Belarusian humor as an indicator of the linguistic state of the nation’s culture] / A. Pritulenec, L. Sereda // Slavjanskij mir i nacional’naja rechevaja kul’tura v sovremennoj kommunikacii [The Slavic world and national speech culture in contemporary communication]. – 2018. – P. 275–278. [in Belarusian]
Serbov 1914 – Serbov, I. Poezdki po Poles’yu 1911 i 1912 [Trips around Poles’e in 1911 and 1912] / I.Serbov. – Vilno : Izd. Severo-Zapad. Otd. Imperat. Rus. Geograf. O-va, 1914. – 51 p. [in Russian]
Stavrovich 1869 – Stavrovich F. Selo Sporovo [Sporovo village] / S. Stavrovich // Vilenskii sbornik [Vilno anthology] / izd. V. Kulin. – Vil’na : Pechatnya A. Syrkina, 1869. – P. 88–98. [in Russian]
Takovski 2018 – Takovski, A. Extending ethnic humour theory / A. Takovski // The Eur. J. of Humour Research. – 2018. – № 6 (2). – P. 60–80.
Vesyalukha 2017 – Vesyalukha, M. Na viasiellie ŭ Aŭciuki: a vy možacie zjesci jaječniu z saraka jajek? [To a wedding in Auciuki: So can you eat a forty-egg omelette?] / M. Vesyalukha // Zviazda [The Star] on 15/09/2017. Access mode: http://www.zviazda.by/be/news/20170914/1505398531-na-vyaselle-u-aucyuki-vy-mozhace-zesci-yaechnyu-z-saraka-yaek. – Date of access: 21.11.2023. [in Belarusian]

Гэта кэшаваныя старонка. Апошняя сінхранізацыя з базай - 27.03.2024 11:33:13

Маеце пытанне ці заўвагу? Напішыце ў каментары. Звяртаем увагу, што каментары са спасылкамі і ад неаўтарызаваных аўтараў прэмадэруюцца.

Відэакурсы па этнаграфіі

Самы час вучыцца анлайн! Нашы відэакурсы размешчаны на адукацыйнай платформе Stepik.org і акрамя відэа утрымліваюць праверачныя тэсты для самакантролю.

Запісацца

Выкладчык: Уладзімір Лобач

Аб’ём: 70 урокаў, 14 гадзін відэа, 127 тэставых пытанняў

Курс прапануе паглыбленае азнаямленне з этнічнай гісторыяй і этнакультурнай спецыфікай Беларусі. Прадстаўлены лекцыі па раздзелах і тэмах вучэбнай праграмы "Этнаграфія Беларусі", якая выкладаецца аўтарам у Полацкім дзяржаўным універсітэце.

Запісацца

Выкладчык: Зміцер Скварчэўскі

Аб’ём: 13 урокаў, 2 гадзіны відэа, 100 тэставых пытанняў

Сярод разнастайных аспектаў беларускай міфалогіі, прадметам курсу абраны персанажны код: боствы, духі, дэманічныя істоты, героі і т.п.