Поўная назва (для бібліяграфій)

Грунтоў, С. Партрэты блізкіх. Фотаздымкі ў беларускіх вясковых інтэр’ерах / С. Грунтоў // Беларускі фальклор: матэрыялы і даследаванні: зб. навук. пр. – Мінск : Беларус. навука, 2022. – Вып. 9. – С. 52–78.

Title (EN)

Hruntou, Siarhei. Portraits of close ones. Photos in modern Belarusian interiors, Bielaruski falklor: materyjaly i dasliedavanni, 2022, iss. 9, pp. 52–78.

Информация об авторе

Грунтов Сергей Владимирович – кандидат исторических наук. Центр исследований белорусской культуры, языка и литературы, Национальная академия наук Беларуси

About the author

Siarhei Hruntou – PhD (Hist.). Center for Belarusian Culture, Language and Literature researches of the National Academy of Sciences of Belarus

Ключавыя словы

фотаздымак, вясковы інтэр’ер, партрэт, покуць, абразы, сям’я, памяць

Ключевые слова

фотография, деревенский интерьер, портрет, красный угол, иконы, семья, память

Keywords

photography, rustic interior, portrait, red corner, icons, family, memory

Гады публікацыі

Звязаныя лакацыі

Аннотация

Фотографии являются неотъемлемой частью большинства современных белорусских деревенских интерьеров, но до настоящего времени не становились объектом отдельного исследования. Появившись в деревенских интерьерах только в ХХ в., чаще всего, во второй его половине, они оказываются на периферии исследовательской оптики, сосредоточенной на описании и изучении объектов народной культуры. Цель статьи – заложить основы для нашего понимания значения фотографии в деревенских интерьерах и выработать интерпретативные схемы для их дальнейшего исследования. В ходе исследования была реконструирована генеалогия появления фотографий в интерьерах в контексте традиции бытования там других изображений, прежде всего икон. Разработана типологизация основных способов размещения фотографий в пространстве дома. Предложены модели интерпретации этого культурного явления через его значение как способа символического собирания семьи, производства присутствия и использования как пространственного медиатора памяти. Статья демонстрирует фотографию как сложный и многомерный объект, который может быть полноценно изучен только в контексте его бытования – в деревенском интерьере, в смыслах и значениях народной культуры. Она также намечает возможности для дальнейшего развития исследования

Summary

Photos are an integral part of most modern Belarusian rural interiors, but until now they have not become the object of a separate study. Appearing in rural interiors only in the twentieth century, most often in the second half of it, they find themselves on the periphery of research optics, focused on the description and study of objects of folk culture. The purpose of the article is to lay the foundations for our understanding of the meaning of photography in rural interiors and to develop interpretive schemes for further research. In the course of the research, the genealogy of the appearance of photographs in interiors was reconstructed in the context of the tradition of the existence of other images there, first of all, icons. A typology of the main ways of placing photographs in the space of the house has been developed. Models of the interpretation of this cultural phenomenon through its meaning as a method of symbolic gathering of a family, production of presence and use as a spatial mediator of memory are proposed. The article demonstrates photography as a complex and multidimensional object that can be fully studied only in the context of its existence – in a rural interior, in the meanings of folk culture. It also outlines opportunities for further development of the study

Памер праглядальніка дакумента можна мяняць, пацягнуўшы за правы ніжні яго кут
Калі праглядальнік пусты, паспрабуйце перазагрузіць старонку ці перайдзіце па спасылцы ў полі "Дзе пачытаць".

Спіс літаратуры

Антонов 2011 – Антонов, Д. И. Демоны и грешники в древнерусской иконографии: семиотика образа / Д. И. Антонов, М. Р. Майзульс. – М. : Индрик, 2011. – 375 с.

Бергсон 2010 – Бергсон, А. Избранное: Сознание и жизнь / Анри Бергсон. – М. : РОССПЭН, 2010. – 398 с.

Булгак 2004 – Булгак, Я. Край дзіцячых гадоў / Ян Булгак. – Мінск : Беларусь, 2004. – 412 с.

Бялявіна 2007 – Бялявіна, В. М. Мужчынскі касцюм на Беларусі / В. М. Бялявіна, Л. В. Ракава. – Мінск : Беларусь, 2007. – 302 с.

Валодзіна 2009 – Валодзіна, Т. Цела чалавека: слова, міф, рытуал / Тацяна Валодзіна. – Мінск : Тэхналогія, 2009. – 430 с.

Гирц 2004 – Гирц, К. Интерпретация культур / Клиффорд Гирц. – М. : Росспэн, 2004. – 557 с.

Гужалоўскі 2018 – Гужалоўскі, А. Культ Леніна ў даваеннай БССР / А. Гужалоўскі // Arche. – 2018. – № 4 (159). – С. 39–54.

Ёлка 1901 – Елка в братской женской воскресной школе в Гродно // Гродненские епархиальные ведомости. – 1901. – № 1. – С. 6–7.

Лабачэўская 2012 – Лабачэўская, В. А. Беларусы ў фотаздымках Ісака Сербава, 1911–1912 : альбом / склад., аўт. уступ. арт., кам. В. А. Лабачэўская. – Мінск : Беларус. Энцыкл., 2012. – 455 с.

Лабачэўская 2020 – Лабачэўская, В. А. Народныя карцінкі на шкле ў Беларусі: да пытання мастацкай вартасці і тыпалогіі / В. А. Лабачэўская // Традыцыі і сучасны стан культуры і мастацтваў : зб. навук. арт. / гал. рэд. А. І. Лакотка; Цэнтр даследаванняў беларус. культ., мовы і літ. НАН Беларусі. – Мінск : Права і эканоміка, 2020. – Вып. 1. – С. 133–137.

Лабачэўская 2021 – Лабачэўская В. А. Беларускія посцілкі і дываны: Антрапалогія і мастацтва традыцыйнай рэчы / В. А. Лабачэўская. – Мінск : Беларус. навука, 2021. – 286 с.

Ліхадзедаў 2008 – Ліхадзедаў, У. Беларусь праз фотааб’ектыў нямецкага салдата, 1915–1918 / Уладзімір Ліхадзедаў. – Мінск : Тэхналогія, 2008. – 239 с.

Лобан 2014 – Лобан, М. Паэма майго маленства / М. Лобан // Полымя. – 2014. – № 7. – С. 3–41.

Лобачевская 2013 – Лобачевская, О. А. Текстильный интерьер – художественный феномен современного белорусского народного искусства / О. А. Лобачевская // Весн. Бел. дзярж. ун-та культуры і мастацтва. – 2013. – № 2 (20). – С. 54–62.

МАЭ РАН 1620-33 – МАЭ РАН. № 1620-33. Костко В. К. Красный угол в крестьянской избе. Белорусы. Беларусь, Гомельская область, Рогачевский р-н, Шапчицы д. 1903 г.

МАЭ РАН 1693-7 – МАЭ РАН. № 1693-7 Немченко Г. А. В крестьянской избе. Белорусы. Беларусь, Могилевская область, Чаусский р-н. Конец XIX в.

МАЭ РАН 1787-3; 1787-4 – МАЭ РАН № 1787-3; № 1787-4. Ясли при колхозе. Белорусы. Беларусь, Гомельская область, Лельческий р-н, Белка д. (БССР, Туровский р-н). 1930 г.

Некрашевич 1927 – Некрашевич, В. Еще о фото-работе в деревне / В. Некрашевич // Сов. фотография. – 1927. – № 1. – С. 28.

Никифоровский 1895 – Никифоровский, Н. Я. Очерки простонародного житья-бытья в Витебской Белоруссии и описание предметов обиходности / сост. Н. Я. Никифоровский. – Витебск : Губерн. тип., 1895. – 552, CLIV с.

Пуле 2009 – Пуле, Ж. Бергсон. Тема панорамного видения прошлого и рядоположение / Жорж Пуле // Логос. – 2009. – № 3 (71). – С. 218–237.

Романов 1911 – Романов, Е. Материалы по этнографии Гродненской губернии / издание Управления Виленского учебного округа. Вып. 1. – Типография «Русский почин», 1911. – 237 с.

Романов 1912 – Романов, Е. Белорусский сборник. Вып. 8 : Быт белоруса / Е. Романов. – Вильна : Тип. А. Г. Сыркина, 1912. – 600 с.

С-нъ 1907 – С-нъ. Описание крестьянского жилого дома в дер. Загорье, Гродненской губ. / С-нъ // Виленский временник. – 1907. – Кн. 2. – С. 105–136.

Сербов 1912 – Сербов, И. А. Поездки по Полесью 1911 и 1912 года / И. А. Сербов. – Вильна : издание Северо-Западного отдела Императорского Русского географического общества, 1914. – 51 с.

Сергіевіч 2009 – Сергіевіч, Ю. Успаміны / Ю. Сергіевіч // Асоба і час. – Мінск : Лімарыус, 2009. – Вып. 1. – С. 148–171.

Флікоп-Світа 2019 – Флікоп-Світа, Г. А. Беларускі іканапіс XVI – першай паловы XX ст.: альбом / Г. А. Флікоп-Світа. – Мінск : Беларус. навука, 2019. – 365 с.

Чарот 1982 – Чарот, М. Выбранае / Міхась Чарот. – Мінск : Юнацтва, 1982. – 220 с.

Шейн 1902 – Шейн, П. В. Материалы для изучения быта и языка русского населения СевероЗападного края / собранные и приведенные в порядок П. В. Шейном. – СПб. : Тип. Императ. Акад. наук, 1902. – Т. 3. – 535 с.

Эннкер 2011 – Эннкер, Б. Формирование культа Ленина в Советском Союзе / Б. Эннкер. – М. : РОССЭН, 2011. – 437 с.

BNW Poczt. 13762 – Biblioteka Narodowa w Warszawie. Poczt.13 762. Gabinet Elizy Orzeszkowej (1841–1910) w jej mieszkaniu w Grodnie. Po 1906 r.

Chomętowska 2007 – Chomętowska, Z. Polesie: fotografie z lat 1925–1939 / Zofia Chomętowska. – Warszawa : Archeologia Fotografii, 2011. – 271 s.

Federowski 1903 – Federowski, M. Lud białoruski na Rusi Litewskiej : materyały do etnografii słowiańskiej zgromadzone w latach 1877–1905 : w 8 t. / M. Federowski. – Kraków ; Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1897–1981. – T. 3 : Baśnie, przypowieści i podania ludu z okolic Wołkowyska, Słonima, Lidy, Nowogródka i Sokółki, сz. 2: Tradycye historyczno-miejscowe, oraz powieści obyczajowomoralne. – 1903. – 312 s


References

Antonov 2011 – Antonov, D. I. Demony i greshniki v drevnerusskoy ikonografii: semiotika obraza [Demons and Sinners in Old Russian Iconography: the Semiotics of the Image] / D. I. Antonov, M. R. Mayzul’s. – M. : Indrik, 2011. – 375 s. [in Russian]

Bergson 2010 – Bergson, H. Izbrannoye: Soznaniye i zhizn’ [Selected works: Consciousness and Life] / Henri Bergson. – M. : ROSSPEN, 2010. – 398 p. [in Russian]

Bulhak 2004 – Bulhak, J. Kraj dziciačych hadoŭ [The edge of childhood] / Jan Bulhak. – Minsk : Bielaruś, 2004. – 412 p. [in Belarusian] Bialiavina 2007 – Bialiavina, V. M. Mužčynski kascium na Bielarusi [Men’s costume in Belarus] / V. M. Bialiavina, L. V. Rakava. – Minsk : Bielaruś, 2007. – 302 p. [in Belarusian]

Valodzina 2009 – Valodzina, T. Ciela čalavieka: slova, mif, rytual [The human body: word, myth, ritual] / Taciana Valodzina. – Minsk : Technalohija, 2009. – 430 p. [in Belarusian]

Geertz 2004 – Geertz, K. Interpretatsiya kul’tur [The Interpretation of Cultures] / Clifford Girts. – M. : Rosspen, 2004. – 557 p. [in Russian]

Hužaloŭski 2018 – Hužaloŭski, A. Kuĺt Lienina ŭ davajennaj BSSR [The cult of Lenin in the pre-war BSSR] / A. Hužaloŭski // Arche. – 2018. – № 4 (159). – P. 39–54. [in Belarusian]

Yolka 1901 – Yolka v bratskoy zhenskoy voskresnoy shkole v Grodno [Christmas tree in the fraternal women’s Sunday school in Grodno] // Grodnenskiye yeparkhial’nyye vedomosti [Grodno Diocesan Statements]. – 1901. – № 1. – P. 6–7. [in Russian]

Labačeŭskaja 2012 – Labačeŭskaja, V. A. Bielarusy ŭ fotazdymkach Isaka Sierbava, 1911–1912 [Belarusians in photos by Isak Serbov, 1911–1912]: aĺbom / compl., author of introductory article, comments V. A. Labačeŭskaja. – Minsk : Bielarus. Encykl., 2012. – 455 p. [in Belarusian]

Labačeŭskaja 2020 – Labačeŭskaja, V. A. Narodnyja karcinki na šklie ŭ Bielarusi: da pytannia mastackaj vartasci i typalohii [Folk paintings on glass in Belarus: to the question of artistic value and typology] / V. A. Labačeŭskaja // Tradycyi i sučasny stan kuĺtury i mastactvaŭ : zb. navuk. art. [Traditions and current state of culture and arts] / ed. A. I. Lakotka. – Minsk : Prava i ekanomika, 2020. – Iss. 1. – P. 133–137.

Labačeŭskaja 2021 – Labačeŭskaja V. A. Bielaruskija poscilki i dyvany: Antrapalohija i mastactva tradycyjnaj rečy [Belarusian bedding and carpets: Anthropology and the art of traditional things] / V. A. Labačeŭskaja. – Minsk : Bielarus. navuka, 2021. – 286 s.

Lichadziedaŭ 2008 – Lichadziedieŭ, U. Bielaruś praz fotaabjektyŭ niamieckaha saldata, 1915–1918 [Belarus through a photo lens of a German soldier, 1915–1918] / Uladzimir Lichadziedaŭ. – Minsk : Technalohija, 2008. – 239 p.

Loban 2014 – Loban, M. Paema majho malienstva [A poem of my childhood] / M. Loban // Polymia [The Flame]. – 2014. – № 7. – P. 3–41. [in Belarusian]

Lobachevskaya 2013 – Lobachevskaya, O. A. Tekstil’nyy inter’yer – khudozhestvennyy fenomen sovremennogo belorusskogo narodnogo iskusstva [Textile interior is an artistic phenomenon of modern Belarusian folk art] / O. A. Lobachevskaya // Vesník Bel. dzyarzh. un-ta kul’tury í mastatstva [Vesnik Bel. State University of Culture and Art]. – 2013. – № 2 (20). – P. 54–62. [in Russian]

MAE RAN 1620-33 – Muzey antropologii i etnografii im. Petra Velikogo (Kunstkamera) Rossiyskoy akademii nauk. № 1620-33.

Kostko V. K. Krasnyy ugol v krest’yanskoy izbe. Belorusy. Belarus’, Gomel’skaya oblast’, Rogachevskiy r-n, Shapchitsy d. 1903 g. [Red corner in a peasant hut. Belarusians. Belarus, Gomel region, Rogachevsky district, Shapchitsy, 1903] [in Russian]

MAE RAN 1693-7 – MAE RAN. № 1693-7 Nemchenko G. A. V krest’yanskoy izbe. Belorusy. Belarus’, Mogilevskaya oblast’, Chausskiy r-n. Konets XIX v. [In a peasant hut. Belarusians. Belarus, Mogilev region, Chaussky district. End of the 19th century] [in Russian] MAE RAN 1787-3; 1787-4 – MAE RAN № 1787-3; № 1787-4. Yasli pri kolkhoze. Belorusy. Belarus’, Gomel’skaya oblast, Lel’cheskiy r-n, Belka d. (BSSR, Turovskiy r-n). 1930 g. [Nursery at the collective farm. Belarusians. Belarus, Gomel region, Lelchesky district, Belka village (BSSR, Turovsky district). 1930 g.] [in Russian]

Nekrashevich 1927 – Nekrashevich, V. Yeshcho o fotorabote v derevne [More about photo work in the village] / V. Nekrashevich // Sovetskaya fotografiya. – 1927. – № 1. – P. 28. [in Russian]

Nikiforovskiy 1895 – Nikiforovskiy, N. Yа. Ocherki prostonarodnogo zhit’ya-byt’ya v Vitebskoy Belorussii i opisaniye predmetov obikhodnosti [Essays on common life in Vitebsk Belarus and description of everyday objects] / compl. N. Yа. Nikiforovskiy. – Vitebsk : Gubern. Tip., 1895. – 552, CLIV p. [in Russian]

Poulet 2009 – Poulet, G. Bergson. Tema panoramnogo videniya proshlogo i ryadopolozheniye [The theme of panoramic vision of the past and the positioning] / Georges Poulet // Logos. – 2009. – № 3 (71). – P. 218–237. [in Russian]

Romanov 1911 – Romanov, Ye. Materialy po etnografii Grodnenskoy gubernii / izdaniye Upravleniya Vilenskogo uchebnogo okruga. [Materials on the ethnography of the Grodno province]. – Tip. «Russkiy pochin», 1911. – Iss. 1. – 237 p. [in Russian]

Romanov 1912 – Romanov, Ye. Belorusskiy sbornik. Vyp. 8 : Byt belorusa. [Belarusian collection. Issue 8: Life of a Belarusian.] / Ye. Romanov. – Vil’na : Tip. A. G. Syrkina, 1912. – 600 p. [in Russian


S-n 1907 – S-n. Opisaniye krest’yanskogo zhilogo doma v der. Zagor’ye, Grodnenskoy gub. [Description of a peasant dwelling house in the village. Zagorie, Grodno province] / S-n // Vilenskiy vremennik [Vilnia time]. – 1907. – Kn. 2. – P. 105–136. [in Russian]

Serbov 1912 - Serbov, I. A. Poyezdki po Poles’yu 1911 i 1912 goda [Trips around Polesie in 1911 and 1912] / I. A. Serbov. – Vil’na : izdaniye Severo-Zapadnogo otdela Imperatorskogo Russkogo geograficheskogo obshchestva, 1914. – 51 p. [in Russian]

Sierhijevič 2009 – Sierhijevič, Ju. Uspaminy [Memoirs] / JU. Sierhijevič // Asoba i čas [Person and time]. – Minsk : Limaryus, 2009. – Iss. 1. – P. 148–171. [in Belarusian]

Flikop-Svita 2019 – Flikop-Svita, H. A. Bielaruski ikanapis XVI – pieršaj palovy XX st. : aĺbom [Belarusian iconography of the XVI – first half of the XX century : album] / H. A. Flikop-Svita. – Minsk : Bielarus. navuka, 2019. – 365 p. [in Belarusian]

Čarot 1982 – Čarot, M. Vybranaje [Selected works] / Michaś Čarot. – Minsk : Junactva, 1982. – 220 p. [in Belarusian] S

heyn 1902 – Sheyn, P. V. Materialy dlya izucheniya byta i yazyka russkogo naseleniya SeveroZapadnogo kraya [Materials for the study of the way of life and language of the Russian population of the Northwest Territory] / compl. P. V. Sheyn. – SPb. : Tip. Imperat. Akad. nauk, 1902. – T. 3. – 535 p. [in Russian]

Ennker 2011 – Ennker, B. Formirovaniye kul’ta Lenina v Sovetskom Soyuze [Formation of the cult of Lenin in the Soviet Union] / B. Ennker. – M. : ROSSPEN, 2011. – 437 p. [in Russian]

BNW Poczt.13762 – Biblioteka Narodowa w Warszawie. Poczt. 13762. Gabinet Elizy Orzeszkowej (1841–1910) w jej mieszkaniu w Grodnie. Po 1906 r. [in Polish]

Chomętowska 2007 – Chomętowska, Z. Polesie: fotografie z lat 1925–1939 / Zofia Chomętowska. – Warszawa : Archeologia Fotografii, 2011. – 271 s. [in Polish]

Federowski 1903 – Federowski, M. Lud białoruski na Rusi Litewskiej : materyały do etnografii słowiańskiej zgromadzone w latach 1877–1905 : w 8 t. / M. Federowski. – Kraków ; Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1897–1981. – T. 3 : Baśnie, przypowieści i podania ludu z okolic Wołkowyska, Słonima, Lidy, Nowogródka i Sokółki, сz. 2: Tradycye historyczno-miejscowe, oraz powieści obyczajowomoralne. – 1903. – 312 s. [in Polish]

Гэта кэшаваныя старонка. Апошняя сінхранізацыя з базай - 05.04.2024 19:38:37

Маеце пытанне ці заўвагу? Напішыце ў каментары. Звяртаем увагу, што каментары са спасылкамі і ад неаўтарызаваных аўтараў прэмадэруюцца.

Відэакурсы па этнаграфіі

Самы час вучыцца анлайн! Нашы відэакурсы размешчаны на адукацыйнай платформе Stepik.org і акрамя відэа утрымліваюць праверачныя тэсты для самакантролю.

Запісацца

Выкладчык: Уладзімір Лобач

Аб’ём: 70 урокаў, 14 гадзін відэа, 127 тэставых пытанняў

Курс прапануе паглыбленае азнаямленне з этнічнай гісторыяй і этнакультурнай спецыфікай Беларусі. Прадстаўлены лекцыі па раздзелах і тэмах вучэбнай праграмы "Этнаграфія Беларусі", якая выкладаецца аўтарам у Полацкім дзяржаўным універсітэце.

Запісацца

Выкладчык: Зміцер Скварчэўскі

Аб’ём: 13 урокаў, 2 гадзіны відэа, 100 тэставых пытанняў

Сярод разнастайных аспектаў беларускай міфалогіі, прадметам курсу абраны персанажны код: боствы, духі, дэманічныя істоты, героі і т.п.