Поўная назва (для бібліяграфій)
Title (EN)
Аўтар(ы)
Выданне, дзе апублікаваны
Дзе пачытаць (спасылкі)
Информация об авторе
Мармыш Татьяна Михайловна – магистр культурологии. Институт этнологии и культурной антропологии, Варшавский университет
Ключавыя словы
Ключевые слова
Keywords
Звязаныя сэрыі
Гады публікацыі
Аннотация
В статье рассматривается влияние пандемии COVID-19 на нематериальное культурное наследие двух соседних стран – Беларуси и Польши. Страх заражения оказался частью «новой нормальности» для носителей традиций по обе стороны границы. В этой связи в качестве теоретической основы анализа используется концепция страха (Бек, Duchliński, Kępiński, Marczewska, Szatan), преодоление которого связывается со стратегиями адаптации нематериального наследия, его носителей, локальных сообществ и институций к ситуации пандемии. Особое внимание уделяется воздействию мер социального дистанцирования на живую традицию. Значимость мер обосновывается их влиянием на непрерывность воплощения нематериального наследия, поскольку его жизнеспособность зависит от непосредственной коммуникации носителей и передачу традиций, которые во время эпидемиологического кризиса оказались под угрозой. Также данные меры напрямую связаны с невозможностью использовать привычные формы охраны нематериального наследия, и в то же время они стимулируют поиск новых инструментов поддержки традиций. На основании нескольких белорусских и польских традиций, а также двух фестивалей определяются стратегии действий в области охраны живого наследия, предпринятые во время эпидемиологической угрозы. Среди них – модель переноса традиционных практик за пределы привычных временных, пространственных рамок, модель сокращения формата традиций – временного, пространственного или в отношении количества участников и модель, связанная с отменой поддержки традиций, и сознательное прерывание их преемственности. Подчеркивается, что данные стратегии могут быть использованы частично и в смешанной форме. Также выявлено, что усилия по поддержанию жизнеспособности нематериального наследия во время пандемии COVID-19 в Беларуси и Польше имеют как сходства, так и отличительные черты. Отличия сформировались на фоне разных подходов стран к борьбе с эпидемией коронавируса
Summary
The article examines the impact of the COVID-19 pandemic on the intangible cultural heritage of two neighboring countries – Belarus and Poland. The fear of infection became a part of the “new normality” for the bearers of traditions on both sides of a border. In this connection the concepts of fear (Beck, Duchliński, Kępiński, Marczewska, Szatan) are used as a theoretical basis for the analysis and the overcoming of fear is associated with strategies for adapting of the intangible heritage, its bearers, local communities and institutions to the situation of the pandemic. Particular attention is paid to the effect of social distancing measures on living traditions. The significance of the measures is justified by its influence on the continuity of the intangible heritage practices, because of the intangible heritage viability depends on the direct communication of bearers and on the transmission of traditions that were threatened during the epidemiological crisis. These measures are related to the inability to use the usual forms of intangible heritage safeguarding as well. At the same time they stimulate the search for new tools to keep up the traditions. The strategies of actions in the field of living heritage safeguarding undertaken during the epidemiological threat are revealed based on several Belarusian and Polish traditions and two festivals. There are three models among them. The first one is a model of decontextualization of the traditional practices beyond its usual temporal and spatial frameworks. The second model is connected with a reducing of some dimensions of traditions (temporal, spatial or number of participants). The last model is a resign of support for traditions and the deliberate interruption of their transmission. It is emphasized that these strategies can be used partially and in a mixed form. It also revealed that efforts to maintain the viability of intangible heritage during the COVID-19 pandemic in Belarus and Poland have both similarities and distinctive features. The differences were formed on the background of different approaches of countries to the fight against the Coronavirus pandemic
Спіс літаратуры
АГГГБУ – архіў Гмінна-гарадской грамадскай бібліятэкі г. Унееў (Польшча). AКС – архіў Катажыны Смык (Польшча).
АТМ – архіў Таццяны Мармыш (Беларусь).
Бек 2000 – Бек, У. Общество риска / У. Бек. – М. : Прогресс-Традиция, 2000. – 381 с.
Валодзіна 2009 – Валодзіна, Т. Цела чалавека: слова, міф, рытуал / Т. Валодзіна. – Мінск : Тэхналогія, 2009. – 423 с.
Дуглас 2000 – Дуглас, М. Чистота и опасность: Анализ представлений об осквернении и табу / М. Дуглас. – М. : Канон-пресс-Ц Кучково поле, 2000. – 258 с.
Конвенция 2018 – Международная конвенция об охране нематериального культурного наследия // Основные тексты Международной конвенции об охране нематериального культурного наследия 2003 г. – Париж : UNESCO, 2018. – С. 1–22.
Лотман 2002 – Лотман, Ю. М. О семиотике понятий «стыд» и «страх» в механизме культуры / Ю. М. Лотман // Статьи по семиотике культуры и искусства; cост. Р. Г. Григорьева. – СПб. : Академический проект, 2002. – C. 435–438.
Рэкамендацыі – Рэкамендацыі па арганізацыі і правядзенні XI Рэспубліканскага фестывалю-конкурсу фальклорнага мастацтва «Берагіня» 2019–2020 [Электронны рэсурс] // Отдел идеологической работы, культуры и по делам молодежи Октябрьского райисполкома. – Рэжым доступу: https://kulturaokt.by/-lr/42-2012-01-24-11-09-17/820-2020-02-27-11-59-05.html. – Дата доступу: 12.05.2021.
Фрэзер 2001 – Фрэзер, Дж. Дж. Золотая ветвь: Исследование магии и религии: в 2 т. / Дж. Дж. Фрэзер; пер. с англ. М. Рыклина. – М. : ТЕРРА – Книжный клуб, 2001. – Т. 1 : Гл. I–XXXIX. Боги и ученые. – 528 с.
Хорни 2016 – Хорни, К. Невротическая личность нашего времени / К. Хорни; пер. с англ. и примечания А. И. Фета. – Nykoping : Philosophical arkiv, 2016. – 186 с.
Ясперс 2013 – Ясперс, К. Разум и экзистенция / К. Ясперс; пер. А. К. Судакова. – М. : Канон+ РООИ «Реабилитация», 2013. – 336 с.
Bremer 2017 – Bremer 2017 – Bremer, J. SJ. Co kognitywistyka może nam powiedzieć o lęku i strachu?/ J. SJ Bremer // Anatomia strachu. Strach, lęk i ich oblicza we współczesnej kulturze / red. B. Bodzioch-Bryła, L. Dorak-Wojakowska. – Kraków: Wyd-wo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, 2017. – S. 23–42.
Brzezińska 2015 – Brzezińska, A. W. Klocki, snutki, perebory: tradycyjne rękodzieło wobec wyzwań współczesności / A. W. Brzezińska, A. Paprot, M. Tymochowicz / red. A. W. Brzezińska. – Wrocław : Polskie Tow-wo Ludoznawcze, 2015. – 173 s.
Duchliński 2017 – Duchliński, P. Atmosfera strachu i jej rola w doświadczeniu świata realnego / P. Duchliński // Anatomia strachu. Strach, lęk i ich oblicza we współczesnej kulturze / red. B. Bodzioch Bryła, L. Dorak-Wojakowska. – Kraków : Wyd-wo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, 2017. – S. 119–137.
Hajduk-Nijakowska 2005 – Hajduk-Nijakowska, J. Żywioł i kultura. Folklorystyczne mechanizmy oswajania traumy / J. Hajduk-Nijakowska. – Opole : Wyd-wo Uniwersytetu Opolskiego, 2005. – 268 s.
Kępiński 1995 – Kępiński, A. Lęk / A. Kępiński. – Warszawa : Sagittarius, 1995. – 361 s.
Kracik 1991 – Kracik, J. Pokonać czarną śmierć: staropolskie postawy wobec zarazy / J. Kracik. – Kraków : Wyd-wo M, 1991. – 237 s.
Kutnik 2017 – Kutnik, J. Wielowymiarowość egzystencjalnego lęku – filozofia egzystencjalna jako inspiracja / J. Kutnik // Anatomia strachu. Strach, lęk i ich oblicza we współczesnej kulturze / red.B. Bodzioch-Bryła, L. Dorak-Wojakowska. – Kraków : Wyd-wo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, 2017. – S. 101–115.
MacKenzie 2020 – MacKenzie, D. COVID-19: pandemia, która nie powinna była się zdarzyć, i jak nie dopuścić do następnej / D. MacKenzie; tłum. T. Bieroń. – Poznań : Wyd-wo Zysk i S-ka, 2020. – 360 p.
Marczewska 2012 – Marczewska, M. Ja cię zamawiam, ja cię wypędzam...: choroba: studium językowo-kulturowe / M. Marczewska. – Kielce : Wyd-wo UJK, 2012. – 368 s.
Pawlina-Maksymiuk 2019 – Pawlina-Maksymiuk, B. Perebory. Nadbużańskie tradycje tkackie / B. Pawlina-Maksymiuk. – Husinka ; Drelów : Nadbużański Uniwersytet Ludowy, 2019. – 112 s.
Sitek 1997 – Sitek, W. Wspólnota i zagrożenie: wrocławianie wobec wielkiej powodzi: socjologiczny przyczynek do analizy krótkotrwałej wspólnoty / W. Sitek. – Wrocław : Wyd-wo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1997. – 110 s.
Snapshot of LHECP – Living Heritage Experiences and the COVID-19 Pandemic: Snapshot of the UNESCO Online Survey [Electronic resource] // UNESCO. – Access mode: https://ich.unesco. org/doc/src/8GA-snapshot_on_survey_living_heritage_pandemia-EN.pdf. – Date of access: 29.05.2021.
Statut – Fragmenty Statutu Wojewódzkiego Ośrodka Kultury [Źródło internetowe] // Wojewódzki Ośrodek Kultury w Lublinie. – Dostęp: http://www.wok.lublin.pl/index.php?item=o-nas. – Data dostępu: 15.05.2021.
Szatan 2012 – Szatan, M. Strach a lęk w ujęciu nauk humanistycznych / M. Szatan // Studia Gdańskie. – 2012. – T. 31. – S. 325–342.
Tuchman 1993 – Tuchman, B. Odległe zwierciadło czyli rozlicznymi plagami nękane XIV stulecie / B. Tuchman; przetł. M. J. Michejda, A. Michejda. – Katowice : Książnica, 1993. – 630 s.
Vovelle 2004 – Vovelle, M. Śmierć w cywilizacji Zachodu: od roku 1300 po współczesność / M. Vovelle. – Gdańsk : Wyd-wo Słowo / obraz terytoria, 2004. – 867 s.
Wojciechowska 2020 – Wojciechowska, J. Przestrzeń sacrum i profanum w trakcie uroczystości Bożego Ciała w Spycimierzu / J. Wojciechowska, B. Włodarczyk // Procesja Bożego Ciała z tradycją kwietnych dywanów w Spycimierzu. Raport z badań i rekomendacje do planu ochrony / red. K. Smyk. – Uniejów ; Wrocław : Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Uniejowie, Polskie Tow-wo Ludoznawcze, 2020. – S. 99–113
References
Beck 2000 – Beck, U. Obshchestvo riska [Risk society] / U. Beck. – M. : Progress-Traditsiya, 2000. – 381 p. [in Russian]
Valodzina 2009 – Valodzina T. Ciela čalavieka: slova, mif, rytual [The human body: word, myth, ritual] / T. Valodzina. – Minsk : Technalohija, 2009. – 423 p.
Douglas 2000 – Douglas, M. Chistota i opasnost’: Analiz predstavleniy ob oskvernenii i tabu [Purity and Danger: An Analysis of Concepts of Pollution and Taboo] / M. Douglas. – M. : Kanon-press-TS Kuchkovo pole, 2000. – 258 p. [in Russian]
Konventsiya 2018 – Mezhdunarodnaya konventsiya ob okhrane nematerial’nogo kul’turnogo naslediya [The Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage] // Osnovnyye teksty Mezhdunarodnoy konventsii ob okhrane nematerial’nogo kul’turnogo naslediya 2003 g. [Basic texts of the 2003 Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage]. – Paris : UNESCO, 2018. – P. 1–22. [in Russian]
Lotman 2002 – Lotman, Yu. M. O semiotike ponyatiy “styd” i “strakh” v mekhanizme kul’tury [On the semiotics of the concepts of “shame” and “fear” in the mechanism of culture] / Yu. M. Lotman // Stat’i po semiotike kul’tury i iskusstva [Articles on the semiotics of culture and art]. – SPb : Akademicheskiy proyekt, 2002. – P. 435–438. [in Russian]
Rekamiendacyi – Rekamiendacyi pa arhanizacyi i praviadzienni XI Respublikanskaha fiestyvaliukonkursu faĺklornaha mastactva “Bierahinia” 2019–2020 [Recommendations for the organization and holding of the XI Republican festival-competition of folk art “Bierahinia” 2019–2020] [Electronic
resource] // Otdel ideologicheskoy raboty, kul’tury i po delam molodezhi Oktyabr’skogo rayispolkoma. – Access mode: https://kulturaokt.by/-lr/42-2012-01-24-11-09-17/820-2020-02-27-11-59-05.html. – Data of access: 12.05.2021. [in Belarusian]
Frazer 2001 – Frazer, J. G. Zolotaya vetv’: Issledovaniye magii i religii [The Golden Bough: A Study in Magic and Religion]: v 2 t. / J. G. Frazer; transl. by M. Ryklin. – M. : TERRA – Knizhnyy klub, 2001. – T. 1 : Gl. I–XXXIX. – 528 p. [in Russian]
Horney 2016 – Horney, K. Nevroticheskaya lichnost’ nashego vremeni [The Neurotic Personality Of Our Time] / K. Horney; transl. by A. I. Fet. – Nykoping : Philosophical arkiv, 2016. – 186 p. [in Russian]
Jaspers 2013 – Jaspers, K. Razum i ekzistentsiya [Mind and Existence] / K. Jaspers; transl. by A. K. Sudakov. – M. : Kanon + ROOI «Reabilitatsiya», 2013. – 336 p. [in Russian]
Bremer 2017 – Bremer, J. SJ. Co kognitywistyka może nam powiedzieć o lęku i strachu? / J. SJ Bremer // Anatomia strachu. Strach, lęk i ich oblicza we współczesnej kulturze / red. B. BodziochBryła, L. Dorak-Wojakowska. – Kraków : Wyd-wo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, 2017. – P. 23–42.
Brzezińska 2015 – Brzezińska, A. W. Klocki, snutki, perebory: tradycyjne rękodzieło wobec wyzwań współczesności / A. W. Brzezińska, A. Paprot, M. Tymochowicz / red. A. W. Brzezińska. – Wrocław : Polskie Tow-wo Ludoznawcze, 2015. – P. 173.
Duchliński 2017 – Duchliński, P. Atmosfera strachu i jej rola w doświadczeniu świata realnego / P. Duchliński // Anatomia strachu. Strach, lęk i ich oblicza we współczesnej kulturze / red. B. BodziochBryła, L. Dorak-Wojakowska. – Kraków : Wyd-wo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, 2017. –
P. 119–137.
Hajduk-Nijakowska 2005 – Hajduk-Nijakowska, J. Żywioł i kultura. Folklorystyczne mechanizmy oswajania traumy / J. Hajduk-Nijakowska. – Opole : Wyd-wo Uniwersytetu Opolskiego, 2005. – 268 p.
Kępiński 1995 – Kępiński, A. Lęk / A. Kępiński. – Warszawa : Sagittarius, 1995. – 361 p.
Kracik 1991 – Kracik, J. Pokonać czarną śmierć: staropolskie postawy wobec zarazy / J. Kracik. – Kraków : Wyd-wo M, 1991. – 237 p.
Kutnik 2017 – Kutnik, J. Wielowymiarowość egzystencjalnego lęku – filozofia egzystencjalna jako inspiracja / J. Kutnik // Anatomia strachu. Strach, lęk i ich oblicza we współczesnej kulturze / red. B. Bodzioch-Bryła, L. Dorak-Wojakowska. – Kraków : Wyd-wo Naukowe Akademii Ignatianum
w Krakowie, 2017. – P. 101–115.
MacKenzie 2020 – MacKenzie, D. COVID-19: pandemia, która nie powinna była się zdarzyć, i jak nie dopuścić do następnej / D. MacKenzie; tłum. T. Bieroń. – Poznań : Wyd-wo Zysk i S-ka, 2020. – 360 p.
Marczewska 2012 – Marczewska, M. Ja cię zamawiam, ja cię wypędzam...: choroba: studium językowo-kulturowe / M. Marczewska. – Kielce : Wyd-wo UJK, 2012. – 368 s.
Pawlina-Maksymiuk 2019 – Pawlina-Maksymiuk, B. Perebory. Nadbużańskie tradycje tkackie / B. Pawlina-Maksymiuk. – Husinka ; Drelów : Nadbużański Uniwersytet Ludowy, 2019. – 112 p.
Sitek 1997 – Sitek, W. Wspólnota i zagrożenie: wrocławianie wobec wielkiej powodzi: socjologiczny przyczynek do analizy krótkotrwałej wspólnoty / W. Sitek. – Wrocław : Wyd-wo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1997. – 110 p.
Snapshot of LHECP – Living Heritage Experiences and the COVID-19 Pandemic: Snapshotof the UNESCO Online Survey [Electronic resource] // UNESCO. – Access of mode: https://ich.unesco.org/doc/src/8GA-snapshot_on_survey_living_heritage_pandemia-EN.pdf. – Date of access: 29.05.2021.
Statut – Fragmenty Statutu Wojewódzkiego Ośrodka Kultury [Źródło internetowe] // Wojewódzki Ośrodek Kultury w Lublinie. – Dostęp: http://www.wok.lublin.pl/index.php?item=o-nas. – Data dostępu: 15.05.2021.
Szatan 2012 – Szatan, M. Strach a lęk w ujęciu nauk humanistycznych / M. Szatan // Studia Gdańskie. – 2012. – T. 31. – P. 325–342.
Tuchman 1993 – Tuchman, B. Odległe zwierciadło czyli rozlicznymi plagami nękane XIV stulecie / B. Tuchman; przetł. M. J. Michejda, A. Michejda. – Katowice : Książnica, 1993. – 630 p.
Vovelle 2004 – Vovelle, M. Śmierć w cywilizacji Zachodu: od roku 1300 po współczesność / M. Vovelle. – Gdańsk : Wyd-wo Słowo / obraz terytoria, 2004. – 867 p.
Wojciechowska 2020 – Wojciechowska, J. Przestrzeń sacrum i profanum w trakcie uroczystości Bożego Ciała w Spycimierzu / J. Wojciechowska, B. Włodarczyk // Procesja Bożego Ciała z tradycją kwietnych dywanów w Spycimierzu. Raport z badań i rekomendacje do planu ochrony / red. K. Smyk. – Uniejów ; Wrocław : Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Uniejowie, Polskie Tow-wo Ludoznawcze, 2020. – P. 99–113.
Каментароў — 0
Маеце пытанне ці заўвагу? Напішыце ў каментары. Звяртаем увагу, што каментары са спасылкамі і ад неаўтарызаваных аўтараў прэмадэруюцца.