Поўная назва (для бібліяграфій)

Скварчэўскі Дз. Камяні з выявай знака ў выглядзе восі з паўсферай: да праблемы паходжання, арэала, класіфікацыі і датавання // Беларускі фальклор: Матэрыялы і даследаванні : зб. навук. прац. – Вып. 4. – Мінск: Бел. навука, 2017. –

Title (EN)

STONES WITH THE IMAGE OF A POLE WITH A SEMICIRCLE: THE PROBLEMS OF ORIGIN, AREA, CLASSIFICATION AND DATING

Гады публікацыі

Звязаныя лакацыі

Аннотация

Статья посвящена изучению камней с изображением знака в виде шеста с полусферой на-
верху и его вариациями, которые составляют отдельную группу памятников. Замечено, что
данный знак известен преимущественно на надгробиях, однако известны случаи его исполь-
зования на камнях несвязанных с погребальными традициями.
Установлено, что: а) традиция изготовления каменных надгробий с изображением знака
в виде оси с полусферой существовала в период с ХV/XVI в. до 40-х гг. ХХ в.; b) использо-
вание знака имеет четкий региональный характер. Установленный ареал может быть связан
с погребальной традицией каменных могил (жальников) Полоцкой земли или, в общем, с по-
гребальными традициями кривичей-полочан и их потомков. Возможно, данный знакется признаком особенности этнокультурного развития на балто-славянском пограничье;
c) использование знака на надгробиях, а также случаи его присутствия на сакральных кам-
нях свидетельствует о том, что он отражает мифологические и религиозные представления
населения установленного региона. Данный знак имеет дохристианские корни, является ре-
зультатом развития языческих представлений, свидетельством взаимодействия языческих
и христианских верований; d) этот знак не является вариантом христианского креста, имеет
самостоятельное происхождение, может обозначать «Ось Мира», а некоторые его вариации
могут описывать сложные космологические сюжеты.
Ключевые слова: надгробия, сакральные камни, погребальная символика, погребальный
обряд, жальники, Полоцкое княжество.

Summary

This article is about stones with images containing the symbol of a pole with a semicircle.
This symbol had a cosmological meaning and represented world axis and heavenly sphere. The author
considers the problem of attribution of the sign: area, chronology, meaning, and typology. According
to the information received, the tradition of using tombstones with symbol of a pole with a semicircle
existed from the 15th/16th centuries to the 1940-ies. It was the regional tradition. Area of the tombstones
with this sign may be associated with the medieval burial tradition of stone tombs («zhalniki»)
in the Duchy of Polotsk. The tradition of using tombstones with symbol of a pole with a semicircle
may be associated with funeral rites of Krivichy and their descendants. Perhaps this symbol is a sign
of particular ethnic and cultural development in the Balto-Slavic contact zone. The symbol of a pole
with a semicircle reflects the mythological and religious ideas of the population of a defined region.
This sign had roots in the pagan ideas and it is a result of interaction between the pagan and christian
beliefs.
Keywords: gravestones, sacred stones, funerary symbolism, funeral rite, culture of stone tombs,
the Principality of Polack.

Памер праглядальніка дакумента можна мяняць, пацягнуўшы за правы ніжні яго кут
Калі праглядальнік пусты, паспрабуйце перазагрузіць старонку ці перайдзіце па спасылцы ў полі "Дзе пачытаць".
Гэта кэшаваныя старонка. Апошняя сінхранізацыя з базай - 16.11.2024 20:12:27

Маеце пытанне ці заўвагу? Напішыце ў каментары. Звяртаем увагу, што каментары са спасылкамі і ад неаўтарызаваных аўтараў прэмадэруюцца.

Відэакурсы па этнаграфіі

Самы час вучыцца анлайн! Нашы відэакурсы размешчаны на адукацыйнай платформе Stepik.org і акрамя відэа утрымліваюць праверачныя тэсты для самакантролю.

Запісацца

Выкладчык: Уладзімір Лобач

Аб’ём: 70 урокаў, 14 гадзін відэа, 127 тэставых пытанняў

Курс прапануе паглыбленае азнаямленне з этнічнай гісторыяй і этнакультурнай спецыфікай Беларусі. Прадстаўлены лекцыі па раздзелах і тэмах вучэбнай праграмы "Этнаграфія Беларусі", якая выкладаецца аўтарам у Полацкім дзяржаўным універсітэце.

Запісацца

Выкладчык: Зміцер Скварчэўскі

Аб’ём: 13 урокаў, 2 гадзіны відэа, 100 тэставых пытанняў

Сярод разнастайных аспектаў беларускай міфалогіі, прадметам курсу абраны персанажны код: боствы, духі, дэманічныя істоты, героі і т.п.